سلسلهء غزوات (۲۸) اعادهء نظام

(وَقـاتـِلوُا فـى سـَبـیـلِ اللّهِ الَّذیـنَ یـُقـاتـِلُونـَکـُمْ وَ لا تـَعـْتـَدُوا اِنَّ اللّهَ لا یـُحـِبُّ الْمُعْتَدینَ)^(۱۹۳)
و در راه خـدا بـا کـسانى که با شما مى جنگند، بجنگید، ولى از اندازه در نگذرید، زیرا خداوند تجاوزکاران را دوست نمى دارد.
پاکسازى پس از جنگ احد
وضعیت عمومى
۱ ـ مسلمانان:
پـس از جـنگ احد، مسلمانان به منظور بازگردانیدن آوازه از دست رفته خود، ناچار بودند که در مدینه و بیرون آن دست به پاکسازى بزنند.
آنـان پـیـش از غـزوه احـد تـوانـسـتـه بـودنـد کـه مـدیـنـه مـنـوره را بـه پـایـگـاهـى امـن تـبـدیـل کـنـنـد، امـا ایـن جـنـگ بـراى آنـهـا مـوجـب بـروز مـشـکـلاتـى در داخل و خارج گشت .
یـک دسـتـه از مـشکلات داخلى از سوى یهودیان بود که در غم و شادى با مسلمانان دشمن بودند. هـرچـنـد شـادى مـسـلمـانـان آنان را وادار به پنهان ساختن نیّاتشان مى ساخت ، اما از آشکار ساختن دشمنى هنگام غم خوددارى نمى کردند. برخى دیگر از مشکلات داخلى مربوط به منافقان متظاهر بـه اسـلام بـود که نیّات درونى آنها اندکى پیش از جنگ احد و نیز پس از آغاز جنگ و هنگامى که مسلمانان در معرض خطر قرار گرفتند آشکار گشت .
مشکلات خارجى در درجه نخست از سوى مشرکان آفریده مى شد.اینان پس از جنگ احد اقدام به جنگ تـبـلیـغـاتى علیه مسلمانان کرده دستاوردهاى آن را بزرگ و ارزشمند جلوه مى دادند و از منزلت مـسـلمـانـان مـى کـاسـتـنـد. دسـتـه دیـگـر از مـشـکـلات خـارجـى از سـوى قـبـایل مجاور آفریده مى شد. اینان اعرابى بودند که سربه فرمان زورمندان بودند و خود را صـلحـجـو و آرامـش طـلب جـلوه مـى دادنـد. امـا نـسـبـت به مردمان ناتوان بدون هیچ نرمى و شفقتى زروگویى و سخت گیرى مى کردند.
مـسـلمـانـان ناگزیر بودند که پاکسازى را یک بار دیگر تکرار کنند تا صفوفشان نظم مجدد بـیابد؛ سلطه کامل آنان بر مدینه منوره و قبایل مجاور دوباره تثبیت شود؛ و عظمت از دست رفته خود را در میان مشرکان قریش و قبایل عرب و همپیمانانشان بازآرند.
۲ ـ مشرکان
بـا ایـنکه پیامدهاى دراز مدت جنگ احد به نفع قریش نبود، از نتایج آن بسیار خشنود بودند. در حـقـیقت ، پیروزى آنها تنها جنبه تاکتیکى داشت و از نظر استراتژیکى شکست خورده بودند. به عـبـارت دیـگـر پـیـروزى آنـهـا جـنـبـه ظـاهـرى داشـت و بـه واقـع شـکـسـت خـورده بـودنـد، امـا غـافـل از نـتـیـجـه واقعى جنگ سرگرم مباهات به پیروزى خود گشته آن را به اعراب همه نقاط اعلان کردند.
قـبـایـل صـحـرانـشـیـن مـجـاور مـدیـنـه نیز همانند مشرکان از پیامدهاى جنگ احد، ارزیابى درستى نـداشـتـنـد. از ایـن رو در مـسـلمانان طمع بستند و پنداشتند که ملت اسلامى ، اینک براى آنها به صورت لقمه اى چرب درآمده است .
۳ ـ یهودیان
یـهـودیـان چـنـین مى پنداشتند که جنگ احد مسلمانان را تضعیف کرده است و باید در فرصت مناسب انتقام خون برادرانشان یعنى بنى قنیقاع و نیز انتقام کَعب بن اشرف را بگیرند. به این منظور آغاز به ایجاد وحشت و مشکل آفرینى کردند.
هدفهاى طرفین
۱ ـ مسلمانان
مـبـارزه بـا مـداخـله یـهـودیـان و مـشـرکـان در امـر نـشـر اعـتـقـادشـان و دفـاع از مال و جان در برابر تجاوزگران .
۲ ـ مشرکان و یهودیان
از میان بردن مسلمانان و تاراج اموالشان .

کتاب الرسول القائد.تالیف شیث خطاب .

مترجم:راشد شهامت.