اشغال، عامل سوزان بشریت

مسئولیت ملت در برابر اشغال‌گران

اشغال کشورهای دیگر توسط قدرت‌های خارجی یکی از بزرگترین نقض حقوق بشر و حاکمیت ملی است. این کار باعث رنج و ظلم بر مردم بی‌گناه، تخریب فرهنگ و تاریخ، و ایجاد ناامنی و تنش در منطقه می‌شود. برای مقابله با اشغال‌گران، مردم مظلوم و ستم‌دیده می‌توانند از راه‌های مختلفی استفاده کنند که برخی از این راه‌ها عبارتند از:
۱. مقاومت مسلحانه: این راه شامل ایجاد گروه‌های مسلح و مبارزه با نیروهای اشغال‌گر از طریق حملات، کمین‌ها، ترورها و…، است. این راه می‌تواند مؤثر باشد، اگر مقاومت دارای حمایت مردمی، اتحاد و هماهنگی و منابع مالی و نظامی کافی باشد. مثال‌هایی از این راه عبارتند از مقاومت مجاهدین در برابر اشغال شوروی و آمریکا در افغانستان، مقاومت ملی در برابر اشغال نازی‌ها در اروپا و مقاومت اسلامی در برابر اشغال صهیونیستی در فلسطین؛
۲. مبارزه سیاسی و فرهنگی: این راه شامل ایجاد حرکت‌ها و سازمان‌های مدنی و سیاسی و انجام فعالیت‌هایی مانند تظاهرات، اعتصابات، انتشار بیانیه‌ها و پوسترها، انتقاد از اشغال‌گران و حکومت‌های هم‌دست آن‌ها، و ارتباط با رسانه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی است. این راه می‌تواند مؤثر باشد، اگر مبارزه دارای حمایت مردمی، اتحاد و هماهنگی و منابع انسانی و اطلاعاتی کافی باشد. مثال‌هایی از این راه عبارتند از مبارزه ملی در برابر اشغال بریتانیا در هند، مبارزه مدنی در برابر اشغال آپارتاید در آفریقای جنوبی و مبارزه سیاسی در برابر اشغال صدام در کویت؛
۳. مذاکره و مصالحه: این راه شامل برقراری ارتباط و گفتگو با اشغال‌گران و یا حکومت‌های هم‌دست آن‌ها و تلاش برای رسیدن به توافق و صلح است. این راه می‌تواند موثر باشد اگر اشغال‌گران و یا حکومت‌های هم‌دست آن‌ها دارای انگیزه و اعتبار برای مذاکره باشند و مذاکره دارای حمایت مردمی، اتحاد و هماهنگی و نظارت بین‌المللی باشد.
البته این راه‌ها نه‌تنها راه‌های ممکن برای مقابله با اشغال‌گران هستند و نه لزوماً به تنهایی کافی و کامل هستند. برای موفقیت در مقابله با اشغال‌گران، ممکن است نیاز به ترکیب و تطبیق این راه‌ها با شرایط و اهداف خاص باشد.
همچنین باید در نظر داشت که هر یک از این راه‌ها ممکن است پیامدهای مثبت و منفی خود را داشته باشند که باید به آن‌ها توجه شود. برای مثال، مقاومت مسلحانه ممکن است باعث تلفات و خسارات فراوان نظامی و غیرنظامی شود، مبارزه سیاسی و فرهنگی ممکن است باعث سرکوب و بازداشت فعالان شود و مذاکره و مصالحه ممکن است باعث تنزل و تسلیم در برخی از حقوق و مطالبات شود؛ بنابراین، انتخاب راه مناسب برای مقابله با اشغال‌گران نیاز به تحلیل و بررسی دقیق و جامع دارد.

فعالیت‌های مجاهدین افغانستان در برابر اشغال‌گران

مردم افغانستان در برابر اشغالگران شوروی و آمریکایی از راه‌های مختلفی برای مقاومت و دفاع از کشور خود کار گرفتند که برخی از این راه‌ها قرار ذیل اند:
۱. تشکیل گروه‌های مجاهدین که با سلاح‌های سبک و سنگین به نبرد با نیروهای شوروی و دولت افغانستان پرداختند؛
۲. انجام عملیات‌های تعرضی‌علیه هدف‌های نظامی و غیرنظامی شوروی و آمریکا و دولت دست‌نشاندهٔ افغانستان؛ این عملیات‌ها شامل انفجار بمب‌ها، حمله به کاروان‌ها، اسارت و اعدام افراد و…، بودند؛
۳. انجام فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی برای حفظ هویت و ارزش‌های ملی و مذهبی مردم افغانستان؛ این فعالیت‌ها شامل تدریس و یادگیری زبان‌ها و علوم اسلامی، احیای سنت‌ها و آداب و رسوم، انتشار اشعار و آوازهای ملی و مذهبی، ایجاد مدارس و مراکز خیریه و…، بودند؛
۴. انجام فعالیت‌های سیاسی و دیپلماتیک برای جلب حمایت بین‌المللی و مذاکره با طرف‌های درگیر؛ این فعالیت‌ها شامل شرکت در نشست‌ها و کنفرانس‌ها، ارسال نامه‌ها و بیانیه‌ها، ایجاد ائتلاف‌ها و…، بودند؛
۵. ایجاد شبکه‌های اطلاعاتی و تبلیغاتی برای انتشار خبرها و پیام‌های مقاومت در میان مردم و جهان؛ این شبکه‌ها از رادیو، تلویزیون، روزنامه، پوستر، بروشور و…، استفاده می‌کردند.

خلاصه و نتیجهٔ بحث

اشغال به معنای تصرف یا تسخیر یک کشور یا قلمرو توسط یک کشور یا نیروی دیگر است. اشغال می‌تواند به دلایل مختلفی انجام شود، مانند منافع اقتصادی، سیاسی، ایدئولوژیک، مذهبی، نظامی و…
اشغال معمولاً پیامدهای منفی بسیاری برای کشور یا قلمرو مورد تصرف و مردم آن دارد؛ مانند نقض حقوق بشر، آزار و اذیت، کشتار، تبعید، تجاوز، تخریب فرهنگ و تاریخ، از دست دادن استقلال و سرزمین، افزایش فقر و بیماری، و….
مبارزه با اشغال نیز می‌تواند به روش‌های مختلفی صورت گیرد؛ مانند مقاومت مسلحانه، مدنی، یا سیاسی، ایجاد جبهه‌های متحد، استفاده از تکنولوژی و رسانه‌ها، اعتراض و اعتصاب، ایجاد حکومت‌های موقت یا موازی، و… .
بنابراین، می‌توان گفت که اشغال یک پدیده‌ی تاریخی و جغرافیایی است که نشان‌دهنده‌ی تعارض و تنش بین کشورها و نیروهای مختلف است. اشغال علاوه بر اینکه برای کشور یا قلمرو مورد تصرف و مردم آن مخرب و ناجوانمردانه است، برای کشور یا نیروی متصرف‌کننده هم ممکن است به عنوان یک بار اقتصادی، سیاسی، و اخلاقی باشد.
مبارزه با اشغال نیز یک حق و وظیفه‌ی انسانی و ملی است که می‌تواند به روش‌های متنوع و خلاقانه‌ای انجام شود. این مبارزه نیازمند همبستگی، همدلی، هم‌افزایی، و هم‌راهی تمام اقشار و گروه‌های جامعه است.