سلسلهء غزوات (۲۷) اُحد در تاریخ

گـر چـه اجـمـاع مـورخـان نـتـیـجه جنگ احد را پیروزى مشرکان بر مسلمانان مى شمرند، اما حقایق نظامى با این نتیجه گیرى موافق نیست .
پـس از آنـکـه لشکراسلام از همه سو به محاصره مشرکان درآمد، براى اینان امکان نابود سازى یـکـجـاى مـسـلمـانـان وجـود داشـت . با این حال ، حضرت محمد(صلی الله علیه وسلم ) موفق گردید، راهش را از میان نیروهاى محاصره کننده باز کند و نود درصد نیروهایش را از نیستى حتمى برهاند.
نـاکـامـى مـشـرکـان در نـابـودى مـسـلمـانـانـى کـه در مـحـاصـره کـامـل نـیروى برتر آنها قرار گرفته بودند، یک شکست به شمار مى رود. در حالى که رهیدن مـسـلمـانـان از مـحـاصـره دشـمـن ، آن هـم تـنـها با دادن ده درصد تلفات از نیروى کم واندک شان ، یک پیروزى محسوب مى گردد.
علاوه بر آنکه مسلمانان از نیستى حتمى رهایى یافتند، توانستند منافقانى را که در میان صفوف آنـهـا حـضـور داشـتند شناسایى کنند و این امر به آنها فرصت داد که پس از جنگ ، با بصیرت کـامـل ، بـه پـاکسازى صفوف خود بپردازند؛ و این خود سود بزرگى بود که از جنگ احد عاید مسلمانان گردید.
بلی، مـشـرکـان در جـنـگ احـد از نـظـر تـاکـتـیـکـى  پـیـروز شـدنـد، امـا از نظر اسـتـراتـژیکى شکست خوردند؛ و روشن است که شکست تاکتیکى در برابر شکست استراتژیکى ناچیز است .
خداى متعال فرموده است :
(هذا بَیانٌ لِلنّاسِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظَهٌ لِلْمُتَّقینَ، وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ اءَنْتُمُ الاَْعْلَوْنَ إِنْ کُنْتُمْ مـُؤْمـِنـیـنَ. إِنْ یـَمـْسـَسـْکـُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ وَ تِلْکَ الاَْیّامُ نُداوِلُها بَیْنَ النّاسِ وَ لِیـَعـْلَمَ اللّهُ الَّذیـنَ اءمَنُوا وَ یَتَّخِذَ مِنْکُمْ شُهَداءَ وَاللّهُ لا یُحِبُّ الظّالِمینَ، وَ لُِیمَحِّصَ اللّهُ الَّذینَ آمـَنـُوا وَ یـَمْحَقَ الْکافِرینَ، اءَمْ حَسِبْتُمْ اَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّهَ وَ لَمّا یَعْلَمِ اللّهُ الَّذینَ جاهَدُوا مِنْکُمْ وَ یَعْلَمَ الصّابِرینَ)
ایـن [قـرآن ] بـراى مـردم بـیـانـى و بـراى پـرهـیزکاران رهنمود و اندرزى است . و اگر مئومن هستید، سـسـتـى مـکـنـیـد و غمگین مشوید، که شما برترید. اگر آسیبى به شما رسیده ، آن قوم را نیز آسـیـبى نظیر آن رسید؛ و ما این روزها [ى شکست و پیروزى ] را میان مردم به نوبت مى گردانیم [تـا آنان پند گیرند] و خداوند کسانى را که [واقعاً] ایمان آورده اند معلوم بدارد، و از میان شما گـواهـانى بگیرد؛ و خداوند ستمکاران را دوست نمى دارد. و تا خداوند کسانى را که ایمان آورده انـد خـالص گـردانـد و کـافـران را [بـه تـدریـج ] نـابـود سـازد. آیـا پـنـداشـتـیـد کـه داخل بهشت مى شوید، بى آنکه خداوند جهادگران و شکیبایان شما را معلوم بدارد؟
شهیدان احد (رضی الله تعالی عنهم)

۱ ـ مهاجران:
الف ـ از قریش ، و از بنى هاشم بن عبد مناف بن عبدالمطلب :
۱ ـ حمزه بن عبدالمطلب ، کاکای رسول الله صلی الله علیه وسلم
ب ـ از بنى امیه بن عبد شمس :
۲ ـ عبدالله بن جحش (هم پیمان ى از بنى اسد بن خزیمه ).
ج ـ از بنى عبدالدار بن قصى :
۳ ـ مصعب بن عمیر.
د ـ از بنى محزوم بن یَقْظَهْ:
۴ ـ شماس بن عثمان .
۲ ـ انصار
الف ـ از اوس ، سپس از بنى عبدالاشهل :
۵ ـ عَمرو بن مُعاذ بن نُعمان .
۶ ـ حارث بن اءنس بن رافع .
۷ ـ عِماره بن زیاد بن سُکن .
۸ ـ سَلَمه بن ثابت بن وَقْش .
۹ ـ عمرو بن ثابت بن وَقْش .
۱۰ ـ ثابت بن وَقْش (پدر عمرو و سَلمه ).
۱۱ ـ رفاعه بن وَقْش (برادر ثابت ).
۱۲ ـ صیفى بن قَیْظى .
۱۳ ـ حباب بن قَیْظى .
۱۴ ـ عباد بن سهل .
۱۵ ـ حارث بن سهل بن معاذ (برادر زاده سهل بن معاذ).
۱۶ ـ حُسَیْل بن جابر (یمان )، پدر حذیفه بن یمان .
ب ـ از اهـل راتـج (یـکـى از قـلعـه هـاى مـدیـنـه )، نـیـز از بـنـى عبدالاشهل :
۱۷ ـ ایاس بن اوس بن عتیک بن عمرو.
۱۸ ـ عبید بن تَیِّهان .
۱۹ ـ عتیک بن تَیِّهان .
۲۰ ـ حبیب بن زید بن تَیْم .
ج ـ از بنى ظفر:
۲۱ ـ یزید بن حاطب بن امیه بن رافع .
د ـ از بنى عمرو بن عوف ، سپس از بنى ضبیعه بن زید:
۲۲ ـ ابو سفیان بن حارث بن قیس بن زید.
۲۳ ـ حنظله غسیل الملائکه ، پسر اءبو عامر بن صیفى بن نعمان .
۲۴ ـ قیس بن زید بن ضبیعه .
۲۵ ـ مالک بن اءمه بن ضبیعه .
ه‍ ـ از بنى عبید بن زید:
۲۶ ـ اءنَیْس بن قَتاده .
و ـ از بنى ثعلبه بن عمرو بن عوف :
۲۷ ـ ابو حَبّه بن عمرو بن ثابت (برادر مادرى سعد بن خیثمه ).
۲۸ ـ عبدالله بن جبیر بن نعمان (فرمانده تیراندازان ).
ز ـ از بنى سَلْم بن امرى ء القیس بن مالک بن اوس :
۲۹ ـ خَیْثَمَه (پدر سعد بن خیثمه ).
۳۰ ـ عبدالله بن سَلَمَه (هم پیمان ى از بنى عجلان ).
ح ـ از بنى معاویه بن مالک :
۳۱ ـ سُبَیع بن حاطب بن حارث بن قیس بن هَیْشَه .
۳۲ ـ سُوَیبقِ بن حارث بن حاطب بن هَیْشَه .
۳۳ ـ مالک بن عُمَیْلَه (هم پیمان ).
ط ـ از بنى خَطْمَه :
۳۴ ـ حارث بن عَدِى .
۳۵ ـ عُمیر بن عَدِى .
ى ـ از بنى نجار، سپس از بنى سواد بن مالک بن غَنم :
۳۶ ـ عمرو بن قیس بن زید.
۳۷ ـ قیس بن عمرو بن قیس .
۳۸ ـ ثابت بن عمرو بن زید.
۳۹ ـ عامر بن مُخَلّد.
ک ـ از بنى مبذول :
۴۰ ـ ابو هبیره بن حارث بن عَلْقَمه .
۴۱ ـ عمرو بن مُطَرَّف بن عَلقمه بن عمرو.
ل ـ از بنى عمرو بن مالک بن نجار:
۴۲ ـ اوس بن ثابت بن منذر (برادر حسان بن ثابت ).
م ـ از بنى عدى بن نجار:
۴۳ ـ اءَنَس بن نَضْر بن ضَمْضَم (عموى انس بن مالک ، خدمتکار پیامبر(ص ) .
ن ـ از بنى مازن بن نجار:
۴۴ ـ قیس بن مخله .
۴۵ ـ کیسان (از غلامانشان ).
س ـ از بنى دینار بن نجار:
۴۶ ـ سلیم بن حارث .
۴۷ ـ نعمان بن عبد عمرو…
ع ـ از بنى حارث بن خزرج :
۴۸ ـ خارجه بن زید بن اءبى زهیر.
۴۹ ـ اوس بن ارقم بن زید.
۵۰ ـ سعد بن ربیع بن عمرو بن اءبى زهیر.
ف ـ از بنى اَبْجَر (بنى خُدرى* ):
۵۱ ـ مالک بن سنان (پدر ابو سعید خُدرى ).
۵۲ ـ سعید بن سوید بن قیس .
۵۳ ـ عتبه بن ربیع بن رافع .
ص ـ از بنى ساعده بن کعب بن خزرج :
۵۴ ـ ثعلبه بن سعد بن مالک بن خالد.
۵۵ ـ ثَقْف بن فروه بن بُدن .
ق ـ از بنى طریف ، قبیله سعد بن عباده
۵۶ ـ عبدالله بن عمرو بن وَهْب .
۵۷ ـ ضَمْرَه (هم پیمان ى از جهینه ).
ر ـ از بنى عوف بن خزرج ، سپس از بنى سالم ، سپس از بنى مالک بن عجلان .
۵۸ ـ نوفل بن عبدالله .
۵۹ ـ عباس بن عُباده بن نَضْلَه .
۶۰ ـ نعمان بن مالک بن ثعلبه بن فِهْر.
۶۱ ـ مَجذَر بن زیاد بلوى (هم پیمان ).
۶۲ ـ عُباد بن حَسْحاس .
ش ـ از بنى سَلَمه ، سپس از بنى حرام .
۶۳ ـ عبدالله بن عمرو بن حرام (پدر جابر بن عبدالله ).
۶۴ ـ عمرو بن جَموح .
۶۵ ـ خَلاّد بن عمرو بن جموح .
۶۶ ـ ابو ایمن (غلام عمر بن جموح ).
ت ـ از بنى سواد بن غَنْم :
۶۷ ـ سلیم بن عمرو بن حدیده .
۶۸ ـ عنتره (غلام سلیم بن عمرو).
۶۹ ـ سهل بن قیس بن اءبى کعب .
ث ـ از بنى زُریقِ بن عامر:
۷۰ ـ ذکوان بن عبد قیس .
۷۱ ـ عُبید بن معلّى بن لوذان از بنى حبیب .