تجارت؛ عنصر حیات ملت

در دنیای پیچیده و به هم‌پیوستهٔ امروزی، تجارت نقشی حیاتی در شکل‌دهی به سرنوشت ملت‌ها ایفا می‌کند. با نگاهی به تاریخ، مشاهده می‌کنیم که تجارت همواره به‌عنوان موتور محرکه‌ای برای نوآوری، رشد اقتصادی و توسعه فرهنگی عمل کرده است. از جاده‌های ابریشم گذشته تا شبکه‌های دیجیتالی امروز، تجارت به معنای واقعی کلمه، عنصری برای بقای ملت‌ها و پیش‌برد تمدن‌ها بوده است.

از همین‌جاست که باری‌تعالی در قرآن، تجارت را حیات بشریت تلقی نموده و عدم آن را به‌مثابهٔ قتل و خودکشی قرار داده است و نیز تجارت، بازدارنده‌ی بشریت از منازعات و از خوردن مال‌های مردم به‌ناحق بوده و فقط راز زندگی فوقیت و فرادست را در تجارت، برای‌مان نمایان ساخته است.

الله تعالی در سورهٔ نساء، آیهٔ۲۹، می‌فرماید: «یَـٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَأۡکُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَکُم بَیۡنَکُم بِٱلۡبَٰطِلِ إِلَّآ أَن تَکُونَ تِجَٰرَهً عَن تَرَاضٖ مِّنکُمۡۚ وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَکُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ کَانَ بِکُمۡ رَحِیمٗا.»؛ یعنی: اى کسانی‌که ایمان آورده‌اید! اموال همدیگر را به ناحق (یعنى از راه‌هاى نامشروعى همچون؛ دزدى، خیانت، غصب، ربا، قمار و…) نخورید مگر این که (تصرّف شما در اموال دیگران از طریق) دادوستدى باشد که از رضایت (باطنى دو طرف) سرچشمه بگیرد و خودکشى مکنید. (تجارت را رها نکنید تا مال یکدیگر را به‌ناحق متصرف شده و به‌خاطر آن یکدیگر را قتل نمایید و یا اینکه در صورت تجارت نکردن ضعیف شده، مال و متاع را از دست می‌دهید و دشمن بر شما غالب می‌گردد؛) زیرا بى‌گمان خداوند (پیوسته) نسبت به شما مهربان بوده (و خواهد بود.)

در این آیات کریمه خداوند باری‌تعالی به‌وضوح می‌فرماید که از خوردن مال یکدیگر به‌ناحق بگذرید، تجارت کنید، طوری که هر دو طرف معامله، راضی باشند و اگر چنین نکیند، گویا اقدام به‌قتل خود و دیگران نموده‌اید و اگر تجارت را پیشهٔ خود قرار دادید، بدون تردید خداوند‌متعال بر شما مهربان می‌شود.

جهان امروزی، مملو از فناوری‌های نوین در تمامی بخش‌های زیستی می‌باشد و تردیدی نباید کرد که این، بدون منبع اقتصادی به‌دست نمی‌آید و اقتصاد هم زمانی بالا می‌رود که مردم به‌سوی تجارت رو آورند و در بخش‌های مختلف اقتصادی سرمایه‌گذاری نمایند.

اگر اندکی بر جهان امروزی، نگاهی بیاندازیم، می‌بینیم که تمامی کشورهایی که داد قدرت و سلطه را سر می‌دهند، از اقتصاد والایی برخوردار می‌باشند، منابع زیرزمینی و شرکت‌های مختلف جهانی را در اختیار خود قرار داده و سپس بال‌های قدرت خود را پهن می‌نمایند.

آمریکا، اگر چنین ادعاهایی دارد، منابع اقتصادی کشورها را در دست خود قرار داده؛ می‌بینیم که استخراج تیل جزیرهالعرب، از سوی آنان صورت می‌گیرد، بر هر کشوری که یورش برده‌اند همان تیل، موتور محرک آنها بوده است و همانند آن، ده‌ها چیز دیگر؛ شرکت‌های مختلف سلاح‌ها را در کشور خود آزاد نموده و بر کشورهای خاورمیانه و سایر کشورهایی‌که جنگ دارند، به‌فروش می‌رسانند و… ‌.

تجارت یکی از اسباب پایدار‌بودن یک کشور به‌حساب می‌آید و می‌تواند تأثیرات مثبت و قابل‌توجهی بر پایداری اقتصادی یک کشور داشته باشد که این تأثیرات شامل موارد زیر است:

افزایش رشد اقتصادی: تجارت خارجی و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی می‌توانند به عنوان مکمّل‌هایی برای نهادهای مالی داخلی عمل کنند و به رشد اقتصادی کمک کنند.

ایجاد فرصت‌های شغلی: با گسترش روابط تجاری، فرصت‌های جدیدی برای ایجاد شغل‌ها و توسعهٔ صنایع مختلف فراهم می‌شود.

توسعه‌ی صنایع: تجارت می‌تواند به توسعه صنایع مختلف کمک کند و به این ترتیب، به افزایش تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی پایدار منجر شود.

بهبود رفاه جمعیت: تجارت می‌تواند به بهبود رفاه جمعیت کمک کند و قدرت اقتصادی یک کشور را در سطح جهانی افزایش دهد.

یک کشور برای رشد اقتصادی خود باید راه‌های گوناگون تجارت را به‌پیش گیرد و منابع تجارتی و اقتصادی خود را افزایش دهد، برای رشد منابع اقتصادی، یک کشور می‌تواند از راهبردهای متنوعی استفاده کند که چند آن را در ذیل می‌نویسیم:

توسعهٔ زیرساخت‌ها: سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حیاتی مانند حمل و نقل، ارتباطات و انرژی؛

تقویت نظام آموزشی: تمرکز بر آموزش و پرورش برای تولید نیروی کار ماهر و خلاق؛

تشویق نوآوری و تحقیق و توسعه: حمایت از تحقیقات و توسعه، برای ایجاد فناوری‌های جدید؛

تجارت بین‌المللی: گسترش تجارت بین‌المللی و دسترسی به بازارهای جهانی؛

جذب سرمایه‌گذاری خارجی: ایجاد محیطی امن و مطلوب برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی؛

اصلاحات اقتصادی: اجرای اصلاحات ساختاری برای افزایش کارایی و شفافیت اقتصادی.

این اقدامات می‌توانند به‌افزایش تجارت‌ها، تولید داخلی، ایجاد شغل و بهبود سطح زندگی مردم کمک کنند.

فرجام سخن اینکه، تجارت یکی از موارد مهمی است که ملت‌ها بدون آن نمی‌توانند به‌اهداف کلیدی خود دست یابند و می‌باید حکومت و به‌ویژه حکومت‌اسلامی در این راستا قدم‌هایی سریع و فراگیری بردارد تا باشد استحکام خویش را بیشتر افزایش داده و با راه‌کارهای مختلف خود را چنان غنی و بارآور سازد که نیازمند سایر کشورهای غربی نشود؛ بلکه آنها را نیازمند خود سازد و در اخیر باید گفت که افغانستان پس از روی کارآمدن امارت‌اسلامی، با اجرای اصلاحات در زمینه‌های تجارت و سرمایه‌گذاری و استخراج منابع مختلف کشور، پیشرفت‌های قابل توجهی در بهبود محیط تجارت و حمایت از سرمایه‌گذاران کشور داشته است که این اقدامات می‌توانند به افزایش پایداری اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری‌های بیشتر منجر شوند.

به‌امید افغانستان غنی و پربار برای تمامی کشورهای جهان.