اشغال؛ عامل سوزان بشریت/بخش سوم

پیامدهای منفی اشغال

اشغال یک سرزمین توسط یک قدرت خارجی، یکی از بزرگ‌ترین ناعدالتی‌ها و ظلم‌هایی است که می‌تواند به یک ملت وارد شود. اشغال یک سرزمین نه تنها به حقوق سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و انسانی مردم آن سرزمین ضربه می‌زند؛ بلکه به هویت، فرهنگ، تاریخ و تمدن آنها نیز تهدید جدی می‌کند. اشغال یک سرزمین می‌تواند پیامدهای منفی متعددی را به دنبال داشته باشد که در این بخش، نخست به بیان برخی پیامدهای مطلق اشغال پرداخته و در قدم دوم پیامدهای اشغال افغانستان را به رشتهٔ تحریر درمی‌آوریم:

پیامدهای مطلق اشغال

۱. پیامدهای سیاسی، اشغال یک سرزمین به معنای از دست‌دادن حاکمیت، استقلال و خودبستگی آن سرزمین است. اشغالگر می‌تواند با تغییر نظام سیاسی، تشکیل دولت‌های وابسته، تقسیم و تجزیهٔ سرزمین، تحریک و تشدید تناقضات قومی و مذهبی و انجام توطئه‌های مختلف، ساختار سیاسی و اجتماعی سرزمین اشغالی را به هم بزند و آن را تحت نفوذ و کنترل خود قرار دهد. اشغال یک سرزمین می‌تواند منجر به ایجاد مقاومت، جنگ داخلی، تبعید و زندانی شدن رهبران و فعالان سیاسی و ملی، کشتار و آزار و اذیت مردم بی‌گناه و نقض حقوق بشر شود؛

۲. پیامدهای اقتصادی، اشغال یک سرزمین به معنای از دست‌دادن منابع طبیعی، امکانات تولیدی، بازارها و تجارت آن سرزمین است. اشغالگر می‌تواند با انهدام زیرساخت‌های اقتصادی، تحریم و محاصره، تصرف و غارت منابع، اجبار به پرداخت جزیه و خسارت‌های جنگی، تحمیل الگوها و سیاست‌های اقتصادی نامناسب و تبعیت از سازمان‌های بین‌المللی، اقتصاد سرزمین اشغالی را به وضعیت فقر، بیکاری، تورم، بدهی و وابستگی فرو برد. اشغال یک سرزمین می‌تواند منجر به ایجاد نابرابری، فقر، گرسنگی، بیماری، مهاجرت و بی‌ثباتی اقتصادی شود؛

۳. پیامدهای اجتماعی، اشغال یک سرزمین به معنای از دست‌دادن ارزش‌ها، روابط و نظم اجتماعی آن سرزمین است. اشغالگر می‌تواند با تغییر ساختار اجتماعی، تخریب خانواده، ترویج فساد و مفاسد، تحریک به خشونت و افراط‌گرایی، تضعیف انسجام و همبستگی، تحمیل فرهنگ و زبان خود، اجتماع سرزمین اشغالی را به وضعیت بی‌هویتی، بی‌معنایی، بی‌اعتمادی و بی‌اخلاقی کشاند. اشغال یک سرزمین می‌تواند منجر به ایجاد اختلالات روانی، افسردگی، اعتیاد، خودکشی، جرم و جنایت، تبعیض و ظلم اجتماعی شود؛

۴. پیامدهای فرهنگی، اشغال یک سرزمین به معنای از دست‌دادن هنر، علم، ادب، تاریخ و تمدن آن سرزمین است. اشغالگر می‌تواند با انهدام آثار فرهنگی و تاریخی، سانسور و محدودیت فعالیت‌های هنری و علمی، تحریف و تغییر‌دادن تاریخ و فرهنگ، تشویق به تقلید و تبعیت از فرهنگ خود، فرهنگ سرزمین اشغالی را به وضعیت بی‌اصالتی، بی‌خلاقیت، بی‌پیشرفتی و بی‌شخصیتی بکشد. اشغال یک سرزمین می‌تواند منجر به ایجاد بی‌ثقتی، بی‌اعتزازی، بی‌فرهنگی، بی‌سوادی و بی‌ملیتی شود؛

۵. پیامدهای امنیتی، اشغال یک سرزمین به معنای از دست‌دادن امنیت و آرامش آن سرزمین است. اشغالگر می‌تواند با ایجاد ترس و وحشت، انجام عملیات نظامی و اطلاعاتی، تشکیل گروه‌های مسلح و مزدور، تسلط بر نیروهای امنیتی و نظامی، انفجار و ترور، اختلال در عملکرد سازمان‌های عمومی و خصوصی، امنیت سرزمین اشغالی را به وضعیت بحران، جنگ، خون‌ریزی و نابودی بکشاند. اشغال یک سرزمین می‌تواند منجر به ایجاد تهدیدهای خارجی و داخلی، افزایش تسلیحات و انباشته‌سازی، تقویت گروه‌های مخالف و مقاومت، کاهش اعتماد و همکاری بین‌المللی و نقض قوانین و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی شود؛

۶. پیامدهای محیطی: اشغال یک سرزمین به معنای از دست دادن منابع و محیط زیست آن سرزمین است. اشغالگر می‌تواند با استفاده نامناسب و غیرقانونی از منابع طبیعی، انجام فعالیت‌های زیان‌بار و آلوده‌کننده، ایجاد زباله‌ها و مواد خطرناک، تخریب جنگل‌ها و بیابان‌ها، آتش‌سوزی و بمباران، محیط زیست سرزمین اشغالی را به وضعیت آلودگی، تخریب، کمبود و انقراض بکشاند. اشغال یک سرزمین می‌تواند منجر به ایجاد تغییرات اقلیمی، کاهش تنوع زیستی، افزایش گلخانه‌ای، کمبود آب و خاک، بیماری‌ها و آفات محیطی شود؛

۷. پیامدهای حقوقی، اشغال یک سرزمین به معنای از دست دادن قانون و عدالت آن سرزمین است. اشغالگر می‌تواند با تغییر قوانین و مقررات، تحمیل حکومت ناشرایی، تضعیف قوه‌قضاییه و وکلا، نقض قراردادها و تعهدات، انجام دادگاه‌ها و احکام ظالمانه، قانون و عدالت سرزمین اشغالی را به وضعیت سوءاستفاده، ستم، تبعیض و بی‌حاکمیت بکشاند. اشغال یک سرزمین می‌تواند منجر به ایجاد ناکامی، ناامیدی، نافرمانی، انتقام‌جویی و بی‌قانونی شود؛

۸. پیامدهای روحی، اشغال یک سرزمین به معنای از دست دادن اراده و امید آن سرزمین است. اشغالگر می‌تواند با تحمیل ترس و اضطراب، تخریب اعتماد و اعتزاز، تحریک به بی‌بهره‌گی و بی‌میلی، تضعیف اراده و امید، تشویق به تسلیم و تبعیت، اراده و امید سرزمین اشغالی را به وضعیت بی‌ارزشی، بی‌منظوری، بی‌خواسته‌ای و بی‌آینده‌ای بکشاند. اشغال یک سرزمین می‌تواند منجر به ایجاد افسردگی، اضطراب، استرس، خستگی، بی‌اشتیاقی و بی‌امیدی شود.

پیامدهای منفی اشغال افغانستان  توسط آمریکا و شوروی

اشغال افغانستان توسط شوروی و آمریکا پیامدهای منفی بسیاری برای مردم، سیاست و اقتصاد این کشور داشته است که ما هم به برخی آن کوتاه اشاره می‌کنیم:

۱. تلفات و خسارات فراوان نظامی و غیرنظامی، براساس آمار ملل متحد، بیش از ۲۴۰۰تن از سربازان امریکایی و ۱۴۴۵۳‌تن از نیروهای شوروی در افغانستان کشته شدند. همچنین بین ۶۰۰٬۰۰۰ تا ۲ میلیون غیرنظامی افغان در این جنگ‌ها جان خود را از دست دادند؛

۲. مهاجرت و آوارگی میلیون‌ها افغان به داخل و خارج از کشور، بر اساس گزارش سازمان‌ملل، حدود ۵میلیون افغان به کشورهای همسایه و دیگر نقاط جهان پناهنده شدند و ۲میلیون دیگر در داخل افغانستان مهاجرت اجباری داشتند؛

۳. رکود اقتصادی و ویرانی زیرساخت‌های اجتماعی و فرهنگی افغانستان، جنگ‌های مداوم و تحریم‌های بین‌المللی باعث شد که افغانستان از یکی از کشورهای فقیر و عقب‌مانده جهان تبدیل شود. بسیاری از مدارس، بیمارستان‌ها، راه‌ها، کارخانه‌ها و آثار تاریخی و فرهنگی افغانستان در این جنگ‌ها تخریب یا آسیب دیدند؛

۴. تشدید اختلافات قومی، مذهبی و سیاسی در افغانستان: جنگ‌های شوروی و آمریکا در افغانستان باعث شد که گروه‌های مختلف مجاهدین و مخالفان حکومت با هم رقابت و تعارض داشته باشند. این گروه‌ها اغلب بر اساس هویت قومی، مذهبی یا ایدئولوژیک تشکیل شده بودند؛ این امر منجر به تقویت ناهمگونی، تفرقه و خشونت در جامعه افغانستان شد.