پرسش ها و پاسخ های شرعی / بخش دهم

آیا در خدمت، حق مادر از پدر مقدم است؟

الاستفتاء : محترم مفتی صاحب! یک کسی دو زن داشت، وی یک زن خود را طلاق داد، پسران زن مطلقه نزد پدر خود هستند، اما پدر شان اجازه نمی دهد که با مادر خود ببینند. از سوی دیگر همان زن مطلقه بسیار نادار و تنگدست است. پسران وی جوان هستند و لیکن پدر شان اجازه نمی دهد که خدمت وی را بکنند. پس سوال اینست که : آیا پسران وی هنوز هم از پدر اطاعت کنند ؟ و یا اینکه دیگر اطاعت لازم نیست و پسرانش می توانند بدون اجازه پدر نزد او بروند، و آیا نفقه وی بر پسرانش است یا خیر؟ (المستفتی عبدالله محمود)

الجواب : حامدا ومصلیا و بعد :

در صورت مذکوره، اطاعت پدر بر پسران لازم نیست. پسران می توانند بدون اجازه پدر نزد مادر خود بروند و خدمت او را بکنند. همچنان نفقه مادر بر آن پسران واجب است. اگر کسی دیگری برای دادن نفقه نبود، آن ها باید برای مادر خود نفقه بدهند.

قال رسول الله صلی الله علیه وسلم : لاطاعه فی معصیه  انما الطاعه فی المعروف. رواه مسلم ۲\۱۳۳.

و فی الهندیه ۵\۳۶۵ : واذا تعذر علیه جمع مراعاه حق الوالدین بان یتاذی احدهما بمراعات الاخر یرجح حق الاب فیمایرجع الی التعظیم والاحترام وحق الام  فیمایرجع الی الخدمه والانعام .

و هکذافی فتاوی اللکهنوی ۴۲۲ و فی الفقه المیسر و نفقه الاباء والاجداد اذا کانوا فقراء علی الاولاد الذکور والاناث .

والله تعالی اعلم

قربانی بر حاجی واجب است یا نه؟

الاستفتاء : کسی برای ادای حج به مکه مکرمه می رود و صاحب نصاب هم است، آیا بر آنکس لازم است که به خانواده خود توصیه کند که برایش در خانه قربانی بکنند و یا اینکه در مکه مکرمه بر وی قربانی لازم است؟

الجواب : حامدا و مصلیا و بعد :

چون این حاجی مسافر است و مسافر اگرچه صاحب نصاب هم باشد، قربانی بر وی واجب نیست، نه در مکه مکرمه و نه هم در وطن خود. البته؛ اگر وی نیت اقامت در مکه مکرمه بکند و نیت اقامت وی صحیح باشد، یعنی بدون روز ترویه پانزده روز در مکه مکرمه اقامت داشته باشد و صاحب نصاب هم باشد، قربانی بر وی لازم می شود.

۱ :‌ لما فی فتاوی الفریدیه / ۴/۲۹۲. حاجی پر قربانی واجب نہیں ہے نہ منی میں اور نہ وطن میں.

۲ :‌ کما فی البدائع /۵/۶۳ و ذکر فی الاصل وقال ولا تجب الاضحیه علی الحاج و اراد بالحاج المسافر الخ و تمام الکلام فی الساری ۱۲/ بــدائع الصــنائع/۴/۱۹۵.

۳ :‌ قال العلامه ملاعلی قاری رح فی ارشاد الساری /۲۶۳. مطلب فی التحقیق فی اضحیه أهل مکته أذا حجوا آه،

أعلم أن الاضحیه واجبه علی کل مسلم حر مقیم مؤسر ویستوی فیه المقیم باالامصار والقری والبواد ی فلا تجب علی المسافرین ولاعلی الحاج اذا کان محرما وان کان من أهل المکه کذا فی الخزانه ولعل وجهه انه یجب علی الحاج دم القران أو متعه ویستحب لهم دم أفراد فیسقط عنهم دم الاضحیه تخفیفا علیهم کما سقط عنهم صلاه العید أجماعا وکذا صلاه الجمعه بمنی عند بعضهم قال السنجاری فی منسکه ولا تجب الاضحیه علی المسافر والحاج لان فیه الحاق المشقه بالمشقه وتجب علی أهل مکه لعدم المشقه فیهم ولعله أراد باهل مکه من لم یحج منهم ولایبعد أنه اذا ارادعمومهم فقد قال الحدادی وأهل مکه فتجب علیهم وانکان حجوا کذا فی الکرخی وذکر فی الخجندی أنها لا تجب علی الحاج اذاکان محرما وانکان من أهل مکه و الله أعلم باالصواب.

اما علامه کاسانی رحمه الله می فرماید که در اصل (مبسوط) ذکر شده است که بر حاجی قربانی واجب نیست و مراد از حاجی آن حاجی است که مسافر باشد و مقیم نباشد، و بر اهل مکه قربانی واجب است، اگرچه حج کننده هم باشند.

۱ :‌ لما فی البدائع ۱۹۵/۴ وذکر فی الاصل وقال ولا تجب الاضحیه علی الحاج و اراد باالحاج المسافر فاما أهل مکه فتجب علیهم الاضحیه و أن حجوا لما روی نا فع عن أبن عمر رضی الله عنه أنه کان یخلف لمن لم یحج من أهل مکه أثمان الضحایا لیضحوا عنه تطوعا آه ۱۲ کتاب الاضحیه فی أهل مکه.

۲ : و در فتاوی فریدیه در جواب یک سوال گفته شده است : اگر پدر شما در ماه رمضان به مدینه منوره رفته باشد و ازان جا در ماه شوال به نیت عمره به مکه مکرمه آمده باشد، پس چون پدر شما حاجی متمتع بود، بر وی دم تمتع واجب شده است، که آن را ادا نموده است، و چون پدر شما در حرمین مقیم بود، کما هو الظاهر، لانه نوی اکثر من خمسه عشر یوما، لهذا اضحیه نیز بر وی واجب است. وان شئت التفصیل فارجع ألیه.

۳ :‌ مولانا رحمت الله در کتاب خود رحمت بیان ج ۲ کتاب الاضحیه درین مورد می نویسد که دم قران و دم تمتع قاپم مقام دم عید نیستند، و قربانی عید یعنی اضحیه بر مقیم واجب است و بر مسافر واجب نیست. بنا برین حاجیانی که از دیگر مناطق جهان پانزده روز پیش از روز ترویه یعنی هشت ذوالحجه به مکه مکرمه برسند و نیت اقامت بکنند، نماز را کامل می خوانند و اگر صاحب نصاب باشند اضحیه بر آن ها واجب است.

واحد تحقیق و ترجمه مجله حقیقت
ماخذ : اسلام سایت، بخش دارالافتاء