مسائل قربانی / بخش دوم

ترتیب و انتخاب : ابو زبیر

برای خواندن بخش اول بر اینجا کلیک نمائید

ایام قربانی سه روز است :

قربانی تنها در سه روز یعنی ده، یازده و دوازده ذی الحجه جائز است. اگر حیوان قربانی پس ازین سه روز ذبح شود، قربانی ادا نمی شود.

قال فی الاختیار : و تختص بایام النحر، و هی ثلاثه ایام، و هو المروی عن عمر و علی و ابن عباس وغیرهم و هذا لا یهتدی الیه، فکان طریقها السمع، فکانهم قالوه سماعا عن النبی صلی الله علیه و سلم و افضلها اولها، لکونها مسارعه إلی الخیر و القربه – الاختیار لتعلیل المختار ۱۹/۵ و انظر الهدایه ۴۰۶/۴ و ملتقی الابحر ۲۲۳/۲

قربانی تنها در سه روز می شود، همین قول از عمر، علی و ابن عباس – رضی الله عنهم – مروی است. یقینا این قول ایشان از روی قیاس نیست، بلکه شاید از رسول الله – صلی الله علیه و سلم – شنیده باشند. البته؛ قربانی در روز اول افضل است. زیرا کار خیر و نیکی باید زودتر انجام یابد.

حیوان قربانی را خودش ذبح کند :

ذبح کردن حیوان قربانی به دست خود، به شرطیکه طریق ذبح کردن را به خوبی یاد داشته باشد، مستحب است. اگر ذبح کردن را به خوبی یاد نداشته باشد، پس توسط کسی دیگری ذبح کند، اما باید در وقت ذبح، در نزدیکی حیوان قربانی موجود باشد.

عن أنس قال ضحى النبی صلى الله علیه وسلم بکبشین أملحین أقرنین ذبحهما بیده وسمى وکبر و وضع رجله على صفاحهما – أخرجه البخاری ۳۱۹/۳ و مسلم ۱۹۲۲ باب استحباب التضحیه و ذبحها مباشره بدون توکیل.

حکم پوست قربانی :

دادن عین پوست قربانی به مسجد جائز است. البته؛ به شرطیکه آن را بعینه در کار مسجد به کار برده شود، یعنی فروخته نشود. همچنان اگر ازان دلو (ظرف چرمی) ساخته و به مسجد داده شود، جائز است. زیرا صدقه کردن عین پوست صدقه نافله است و دادن صدقه نافله به مسجد جائز است.

هر چه دادن قیمت پوست به مسجد، جائز نیست. زیرا صدقه قیمت پوست قربانی، صدقه واجبه است. برای صدقه واجبه تملیک شرط است و مسجد محل تملیک نیست. همچنان دادن قیمت پوست قربانی در معاش خدمتگاران مسجد و کارمندان اوقاف روا نیست.

همچنان خود پوست و یا قیمت آن، به عنوان معاش به امام یا مؤذن مسجد داده نشود. البته؛ اگر در وقت تقرر امام و مؤذن برای آن ها واضح گفته شده باشد که شما در پوست قربانی حق ندارید، پس ازان اگر به آن ها پوست قربانی و یا قیمت آن داده شود، جائز است. البته، در صورت دوم هم فقیر بودن امام و مؤذن شرط است.

خرج کردن قیمت پوست قربانی در ترمیم و بازسازی مسجد جائز نیست. البته، اگر خود پوست برای کارهای مسجد یا اوقاف صرف شود، جائز است. مثلا ازان برای مسجد یا مدرسه ظرف چرمی ساخته شود.

دادن خود پوست قربانی به بنی هاشم جائز است. سپس این مشکلی ندارد که بنی هاشم عین آن پوست را به کار می برد و یا آن را فروخته از قیمت آن استفاده می کند. زیرا چنانکه پیشتر گفته شد، صدقه کردن خود عین پوست قربانی صدقه نافله است و دادن صدقه نافله به بنو هاشم، جائز است. اما دادن قیمت پوست قربانی به بنوهاشم جائز نیست. زیرا صدقه قیمت واجب است و بنوهاشم مصرف صدقات واجبه نیستند.

قربانی حیوان معیوب جائز نیست :

اگر نصف و یا بیش از نصف حصه گوش یا دم حیوان بریده/قطع باشد، قربانی آن جائز نیست.

اگر پای حیوان معیوب باشد، اما با آن بر زمین تکیه کرده رفته بتواند، قربانی آن جائز است، و الا فلا.

اگر بینایی چشم حیوان نصف و یا کمتر از نصف مانده باشد، قربانی آن جائز نیست.

طریقه معلوم کردن بینایی چشم حیوان اینست که حیوان برای دو سه روز گرسنه نگه داری شود، سپس چشم معیوب آن بسته شود و برای او علف از دور به نزدیک آورده شود، از جایی که حیوان علف را دیده توانست، آن جا نشانی کرده شود. سپس چشم سالم بسته شود و عمل یاد شده تکرار شود، سپس هر دو مسافت اندازه کرده شود. اگر فرق بینایی نصف و یا بیشتر ازان بود، پس قربانی جائز نیست، وگرنه جائز است – برای تفصیل بیشتر مراجعه کنید به رد المحتار ۲۰۶/۵

اگر از هر دو گوش بز یا گوسفند آنقدر بریده باشد که مجموع آن برابر نصف و یا بیش از نصف گوش باشد، قربانی آن خلاف احتیاط است. اگر کسی قربانی کرد، ادا می شود.

قال العلامه ابن عابدین رحمه الله تعالی : فی البزازیه و هل تجمع الخروق فی اذنی الاضحیه اختلفو فیه، قلت و قدم الشارح فی باب المسح علی الخفین انه ینبغی الجمع احتیاطا – رد المحتار ۲۰۶/۵

اگر ایام قربانی گذشت، دادن قیمت قربانی واجب است :

اگر سه روز قربانی گذشت و با اینکه قربانی بر ذمه او واجب بود قربانی نکرد، پس ازان به ذبح حیوان قربانی ادا نمی شود، بلکه بر آن کس لازم است که قیمت یک گوسفند میانه را صدقه کند.

قال العلامه الحصکفی رحمه الله تعالی : و تصدق بقیمتها غنی شراها اولا لتعلقها بذمته شراها او لا فالمراد بالقیمه قیمه شاه تجزی فیها – رد المحتار ۲۰۴/۵

ادامه دارد…………..