جهاد معاصر افغانستان از نگاه شریعت/ اهداف سیکولاران از برابری، آزادی و حقوق زنان/ بخش ۳

مفتی عبدالله رشاد افغانی/ ترجمه: حبیب زاده

نظام اسلامی و اجازه و شرایط کار برای زنان در صورت نیاز:

از نگاه طبیعت و خلقت اصل اینست که زن در داخل خانه زندگی آرام داشته باشد: وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ – الأحزاب: ۳۳ – کارهای بیرون از خانه به دوش مردان است و کارهای درون خانه را عادتا زنان انجام می دهند. اما جهان غرب و سیکولاران کوشش می کنند تمام جهان را به مثل خود بسازند و زن را بر خلاف طبیعت و خلقت آن، بیرون از خانه به کار مجبور بسازند. سوال اینست که آیا در عصر امروزی  زنان از روی ضرورت و با رعایت نمودن اصول شرعی می توانند برای کارهای اجتماعی، سیاسی، علمی، طبی وغیره از خانه بیرون شوند؟ به تاریخ اسلامی رجوع می کنیم تا بدانیم که زنان در زمانه اسلاف در کارهای علمی و اجتماعی چگونه سهم گرفته اند.

اسلام نسبت به هر دین و مذهب دیگر به زنان احترام بیشتری قائل شده است. چنانچه نفقه و مسکن را بر شوهر لازم ساخته است، تا زن به کارهای بیرون از خانه مجبور نشود. بلی، خداوند متعال زنان را هم انسان آفریده و به آن ها لیاقت و استعداد بخشیده است. زنان هم به اساس استعداد خداداد شان می توانند در صورت ضرورت و با رعایت شرایط، همچون مردان کارها را انجام دهند. زنان در صدر اسلام در عرصه جهاد خدمت می نمودند. آن ها زخمیان را تداوی می کردند و به مجاهدین آب می رساندند و در هنگام نیاز با شمشیر خود از حریم اسلام پاسداری می نمودند. در غزوه احد، زنان هم به مثل مردان در لحظات دشوار جنگ از رسول الله صلی الله علیه و سلم دفاع می نمودند. یکبار مسلمانان با سراسیمگی مواجه شدند، ام عماره رضی الله عنها بیشتر از مردان از رسول الله صلی الله علیه و سلم دفاع نمود و حتی بر اثر اصابت نیزه ها و تیرهای دشمن از دوازده جا زخم برداشت. رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرمود: من به طرف راست و چپ خود ندیده ام، مگر اینکه ام عماره برای حفاظت من با دشمن مشغول جنگ می بود. با ام عماره، ۳ زن دیگر نیز در غزوه احد شرکت نموده اند: ام سلیم که خنجر داشت، ام سلیط و ام حارث رضی الله عنهن – مغازی الواقدی ۹۰۲/۳

در عرصه علمی نیز زنان نقش بارز داشته اند. در تاریخ اسلام، زنان پر افتخاری در حدیث، فقه، تفسیر و سائر علوم گذشته اند. از حضرت عائشه رضی الله عنها احادیث زیادی روایت شده و او مهارت فوق العاده ای در فقه اسلامی داشت. حتی صحابه کرام رضی الله عنهم در مسائل مهم از او مشوره می خواستند. از ام المؤمنین عائشه رضی الله عنها ۲۲۱۰ احادیث روایت شده، که ۱۷۴ آن در بخاری شریف و مسلم شریف ذکر شده است.

ام الدرداء رضی الله عنها در فقه و عقل و فهم شهرت زیادی داشت. امام نووی رحمه الله می گوید: قال البخارى فى صحیحه فى أبواب صفه الصلاه: وکانت أم الدرداء، یعنى هذه، فقیهه. واتفقوا على وصفها بالفقه، والعقل، والفهم، والجلاله. تهذیب الأسماء واللغات ۳۶۰/۲

ام المؤمنین خدیجه الکبری رضی الله عنها تاجر بزرگ عصر خود بود. وی توسط دیگران بین شام و یمن تجارت می نمود و یکبار رسول الله صلی الله علیه و سلم را (پیش از ازدواج با پیامبر صلی الله علیه و سلم) برای این کار انتخاب نموده بود.

اما زنان این همه کارها را با حجاب شرعی و رعایت نمودن اصول و قوانین انجام می دادند. بناءً اگر امروز هم ضرورت پیش شود، زنان می توانند با ملحوظ داشتن شرایط، بیرون از خانه کار بکنند.

زنان در کدام حالت ها می توانند بیرون از خانه کار بکنند؟

زندگی آرام در داخل خانه، حق طبعی و فطری زنان است. اگر کسی زنان را به کار کردن در بیرون از خانه مجبور می سازد، این جرم و ظلم بزرگ در حق زنان است و راه را برای فتنه ها و فسادهای اخلاقی باز می کند. شریعت به زنان اجازه داده است که با رعایت نمودن اصول شرعی، از روی ضرورت از خانه بیرون شوند. البته، این در صورتی است که ضرورت متحقق و شرایط هم مساعد باشد.

دفع مضرت و جلب منفعت از مقاصد اهم شریعت اسلامی است. بنا بر این جایی که بیرون شدن زنان از خانه، به جای نفع زیان داشته باشد، حکم شریعت به جای خود باقی است که: وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ – الأحزاب: ۳۳

کار زنان باید موافق مزاج و طبیعت زنان باشد و نباید زنان به کارهای وادار ساخته شوند که خلقتاْ بیرون از توان زنان باشد. همچنان حجاب شرعی، پرده از غیر محارم و خودداری از مجالس مخلوط هم ضروری است.

زنان هم می توانند شرعیات و علوم عصری را بیاموزند. همچنان آن ها درین عرصه می توانند درس بدهند و کارهای اداری را به پیش ببرند. اما باید دولت اسلامی نظام و محیط ویژه ای برای زنان در مراکز تعلیمی، مدارس، مکاتب و پوهنتون ها بسازد، تا آن ها با اطمینان از علم و دانش بهره یاب شوند.

زنان چون در امور اجتماعی نیز با مشکلات زیادی رو به رو می شوند، آن ها می توانند با رعایت حدود شرعی به مشکلات خود رسیدگی نموده و مسائل را بهتر از مردان حل و فصل نمایند.

زنان در کارهای خیریه نیز مثل مردان سهم گرفته می توانند. زیرا در بیشتر مواردی که زنان به کمک و همکاری نیاز پیدا می کنند، زنان نسبت به مردان بهتر می توانند به مشکلات دیگر زنان را رسیدگی کنند.

در عرصه سیاست نیز زنان می توانند برای رسیدگی به ضروریات خود و دفع اضرار از زنان جامعه، با حجاب شرعی و رعایت سائر حدود و قوانین کار بکنند، نه اینکه از یکسو برای رفاه و فلاح زنان کار بکنند و از سوی دیگر احکام خداوندی را زیر پا کنند.

همه صورت های یاد شده، صورت های استثنایی از آیه وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ است. علامه ثناء الله پانی پتی رحمه الله می گوید: ولیس فى الایه نهى عن الخروج من البیت مطلقا وان کان للصلوه او الحج او لحاجه الإنسان. التفسیر المظهری: ۳۳۸/۷