انفاق در راه جهاد، بیشترین اجر را دارد

محمد داود مهاجر

یکی از ابواب خیری که در آیات قرآنی و احادیث نبوی به‌کثرت ذکر گردیده است، انفاق مال و صدقه‌دادن در راه خداست.

الله متعال در کلام خود به مسلمانان دستور می‌دهد تا از آنچه به آنان داده است، صدقه کنند؛ وَأَنفِقُوا مِن مَّا رَزَقْنَاکُم مِّن قَبْلِ أَن یَأْتِیَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ فَیَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِی إِلَى أَجَلٍ قَرِیبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَکُن مِّنَ الصَّالِحِینَ، و از آنچه به شما داده‌ام، انفاق کنید؛ قبل از آن‌که مرگ به‌سراغ شما بیاید و شما بگویید: خداوندا! چرا به ما مهلت بیشتری ندادی تا در راه تو صدقه می‌دادیم، تا جزو صالحین می‌گشتیم.

نفس انسانی گویا همواره با بخل همنشینی دارد و هیچ‌گاه راضی نمی‌شود تا قسمتی از مال خود را در راه خداوند متعال هزینه کند؛ لذا خداوند می‌فرماید: وَ أُحضِرَتِ الأَنفُسُ الشحَّ، بخل در کنار نفس قرار دارد. آری، نفس بخیلی می‌کند و از درازکردن دستِ‌پُر به‌طرف دیگران همیشه منع می‌کند؛ اما خداوند متعال می‌فرمایند: وَمَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ. کسانی که از بخل نفس‌شان در امان ماندند، حقا که این جماعت کامیاب اند.

برای سرکوبی نفس، باید با شدت تمام مبارزه کرد. نباید به مال و دنیا ارزشی داد که گویا آن را می‌پرستیم! بلکه آن را ابزاری جهت به‌دست‌آوری رضایت او تعالی دانست و به‌قدر استطاعت در راه‌های خیر مصرف نمود تا نردبانی باشد برای حصول پاداش‌های بزرگ.

هزینه کردن از مال خود در راه خدا و به نیازمندان مانند: فقرا، مساکین، یتیمان، مدارس، مجاهدان و هزاران راه دیگر، باعث می‌شود تا انفاق‌کننده پاداش زیادی را به‌دست بیاورد و خوشنودی خداوند متعال را از آن خود کند.

هر عمل نیکی ده‌ برابر اجر و ثواب را در بر دارد و گاهی تا هفت‌صد برابر نیز افزایش می‌یابد؛ اما اگر آن عمل در جهاد صورت بگیرد، اجرش بیشتر بوده و معادلی با خود ندارد. چنانچه در باب صدقه‌دادن، خداوند متعال می‌فرماید: مَّثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبَّهٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنبُلَهٍ مِّئَهُ حَبَّهٍ وَاللهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاء وَاللهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ، مثال کسانی که مال‌های خود را در راه جهاد مصرف می‌کنند همانند دانه‌ای‌ست که از آن، هفت خوشه به‌روید و در هر خوشه‌ای صد دانه باشد و خداوند پاداشش را چند برابر می‌کند برای کسانی که بخواهد.

هر عمل نیکی انجام بدهید از ده ‌برابر تا هفتصد برابر امکان حصول پاداش دارد؛ اما در مورد صدقه دادن فی‌ سبیل‌ الله – که عُلما عموما و حقیقتا معنای جهاد را از آن گرفته‌اند – هفت‌صد برابر اجر و ثواب دارد.

همانگونه که در حدیثی آمده است: عن خریم بن فاتک قال : قال رسول الله صلى الله علیه وسلم : ” من أنفق نفقه فی سبیل الله تضاعف بسبعمائه ضعف، هر کسی چیزی در راه جهاد مصرف کند به هفت‌صد برابر افزایش می‌یابد. و در حدیثی دیگر از امام مسلم روایت شده است که شخصی نزد رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم آمدند و شتری با مهارش را آوردند و گفتند: ای رسول خدا! هذه فی سبیل‌الله (این در راه خداست). پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم گفتند: هفت‌صد برابر آن، در روز قیامت به شما خواهد رسید. جاء رجل بناقه مخطومه ، فقال : یا رسول الله ، هذه فی سبیل الله. فقال : ” لک بها یوم القیامه سبعمائه ناقه .

انفاق نکردن در راه جهاد و مجاهدان، خطرات بزرگی برای ما و امت ما دارد؛ مجهز نکردن مجاهدان باعث می‌شود تا مجاهدان در برابر دشمنان، سست و ضعیف گردند و نتیجتا دشمنان بر مسلمانان غالب می‌آیند و این ضرر گریبان‌گیر همه می‌گردد؛ لذا مصرف اموال در راه جهاد از همه‌ی موارد مصرفِ دیگر، ترجیح دارد؛ چون فایده‌اش هم عام است و ضررش نیز مشمول همه می‌گردد. در آیه ١٩۵ سوره بقره ارشاد الهی است که وَأَنفِقُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَلاَ تُلْقُواْ بِأَیْدِیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَهِ، در راه خدا (جهاد فی سبیل الله) مال‌های خود را هزینه کنید و با دستان خویش خود را در هلاکت نیندازید! از حضرت ابن عباس رضی‌الله‌عنه در تفسیر این آیت آمده است: إنما هو فی النفقه، أن تُمسِک بیدک عن النفقه فی سبیل الله، این آیت در مورد انفاق‌کردن است، اینکه دستانت را از انفاق در راه جهاد بازداری.

دقیقا همین‌گونه است که اگر جهاد و مجاهدان را پشتیبانی مالی نکنیم با هلاکت روبرو می‌شویم و همه چیز ما از بین می‌رود؛ زیرا دشمنان اسلام همیشه در کمین مایند تا به‌گونه‌ای ما را از راه دین خارج سازند و اندیشه‌های باطل خود را به ما و فرزندان ما تزریق کنند.

یکی از خصوصیاتی که حضرت عثمان غنی رضی‌الله‌عنه را در تاریخ صدر اسلام برجسته نموده است، همان سخاوت زیاد و مصارف هنگفتی بود که بر لشکر و سپاه مسلمانان در راه جهاد هزینه می‌کرد.

قبل از حرکت به‌سوی تبوک، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: مَنْ جَهَّزَ جَیْشَ الْعُسْرَهِ فَلَهُ الْجَنَّهُ . کسی که این لشکر تنگ‌دست را مجهز کند برایش بهشت واجب است! حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه فورا این سپاه را تجهیز نمودند و اسباب و آلات جنگی و سفر را برای‌شان آماده کردند. در حدیثی دیگر آمده است که هزار دینار را برای سامان‌بخشیدن به لشکر مجاهدان آوردند و در دامن رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ریختند. آن‌حضرت صلی‌الله‌علیه‌وسلم از خوشحالی پول‌ها را بالا و پایین می‌کرد و می‌گفت: مَا ضَرَّ عُثْمَانَ مَا عَمِلَ بَعْدَ الْیَوْمِ، از این به‌بعد، عثمان هر عملی کند، ضرری به آن نخواهد رسید.

تاجران عموما در پی آنند تا تجارتی سودمندتر انجام دهند؛ لذا امیدوارم تا تاجران حقیقی، همان‌گونه که تا حالا جهاد فی‌سبیل الله را یاری کرده‌اند، درآینده نیز ادامه بدهند و در این بخشِ مهم، جهاد با مال و دارایی، نقش اساسی و شایسته‌ی خود را بازی کنند. و من الله التوفیق