افغانستان و انتخابات ۲۰۲۰ امریکا ؛ مهم چیست و کیست؟

حبیبی سمنگانی

در جریان رقابت‌های انتخاباتی درون‌حزبی و ملی امریکا، تا هنوز هیچ بهانه‌ای برای مقامات کابل میسر نشده است که کف بزنند و اندکی مورال بگیرند. دلیل‌اش اینست که نخست تمامی نامزدان انتخاباتی دموکراتان و جمهوری‌خواهان در رقابت‌های درون‌حزبی بر پایان فوری جنگ در افغانستان اصرار داشتند و سپس تا اکنون ترامپ و جو بایدن نیز بر بیرون‌رفت از افغانستان پافشاری داشته‌اند، و این چیزی است که اداره کابل به معنای مرگ خود می‌داند. از همینست که اداره کابل با همه نگرانی‌های که از پیروزی دوباره ترامپ دارند، نمی‌تواند از جو بایدن هم خوش‌بین باشد.

جو بایدن در سومین مناظره تلویزیونی نامزدان درون‌حزبی دموکرات‌ها در سپتامبر ۲۰۱۹ ضمن اینکه افغانستان را کشور اصلاح ناشدنی و خود را طرفدار چندپارچگی افغانستان خواند، گفته بود: خروج سربازان امریکایی از اهداف سیاست خارجی اوست. در حالی‌که تنها چند روز پیش، ترامپ در سلسله ای از تویت هایش مذاکرات با طالبان را متوقف ساخته و مذاکرات را «مرده» اعلان کرده بود.

سپس جو بایدن در اکتوبر ۲۰۱۵ در پاسخ به این پرسش نهاد «شورای روابط خارجی» که : آیا شما متعهد به خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان تا پایان دوره اول ریاست جمهوری‌تان هستید، گفته بود : من نیروهای امریکایی را در دوره اول خود به خانه می‌آورم.

جو بایدن اگرچه در فبروری ۲۰۲۰ در واکنش به خواست رقیب درون‌حزبی اش خانم الیزابت وارن که : حالا زمان آن فرا رسیده است که نیروهای ایالات متحده از افغانستان به کشورشان برگردند، گفته بود که خروج کامل نیروهای این کشور از افغانستان منتج به بی‌ثباتی در این منطقه خواهد شد، اما در تابستان امسال، در حالی‌که کاندیداتوری‌اش از سوی دموکرات‌ها تقریبا نهایی شده بود، در مصاحبه خود گفت: ما نمی‌خواهیم به بهانه حقوق بشر و حقوق زنان، در افغانستان بجنگیم و برای حل مشکل داخلی افغانستان نباید سربازان امریکایی مصروف باشند.

هرچه موقف ترامپ حتی از زمانی پیش از رسیدن به کاخ سفید و بلکه پیش از نامزدی وی در انتخابات ۲۰۱۶ روشن است. وی جنگ افغانستان را همواره بی‌فایده و بی‌معنا خوانده و به استثنا از ۲۲ اگست ۲۰۱۷ تا ۵ سپتامبر ۲۰۱۸، مدت یک‌سالی که استراتژی جنگی خود را در قبال افغانستان اعلان و اجرا کرد، وی همیشه بر پایان جنگ بی‌فایده افغانستان اصرار داشته و به‌خصوص پیمان پایان اشغال را در کمپاین انتخاباتی ۲۰۲۰ به عنوان دستاورد بزرگ دوره ریاست جمهوری‌اش یاد کرده است.

روابط میان ترامپ و اداره کابل در چهار سال گذشته نشیب و فرازهای داشته است. ترامپ تا ماه‌ها پس از آغاز کار ریاست جمهوری، با همه تکاپوی اشرف غنی آماده نشد با وی ببیند. البته، در دوره چهار ساله ترامپ، تنها دو بار اشرف غنی و تیم وی از موقف ترامپ استقبال گرم کردند. بار نخست در اگست ۲۰۱۸، آن‌گاهی که ترامپ استراتژی جدید جنگی خود را در قبال افغانستان اعلام کرد، و بار دوم در سپتامبر ۲۰۱۹، آن‌گاهی که ترامپ مذاکرات با طالبان را متوقف ساخت و پروسه مذاکراتی را «مرده» خواند.

برخورد ترامپ با اشرف غنی هم سوال برانگیز بود. به‌خصوص زمانی‌که ترامپ در نوامبر ۲۰۱۹ در سفر غیر منتظره‌اش به افغانستان، به‌جای ارگ به پایگاه نظامی امریکایی‌ها در بگرام رفت و اشرف غنی را آن‌جا جلب کرد. سپس غنی پس از سخنرانی به‌جای که در پهلوی ترامپ  جا داده می‌شد، در بین عساکر امریکایی ایستاده کرده شد. این را حتی حامیان رژیم نیز تحقیر کننده خواندند. اما غنی ادعای رفاقت تنگاتنگ با ترامپ داشته‌است. در حالی‌که مشاور پیشین امنیت امریکا جان بولتون در کتاب خود «اتاق حوادث» در مورد شناخت ترامپ از افغانستان گفته است که وی در جلسات مهم در باره افغانستان، همیشه اشرف غنی را با حامد کرزی به اشتباه می‌گرفت.

بالمقابل طالبان به دلیل اینکه ترامپ از ابتدا مخالف جنگ افغانستان بود، یقینا او را تشویق می‌کردند که راه آبرومندانه برای بیرون‌رفت نیروهای خود از افغانستان پیدا کند. وضعیت برای ترامپ روشن بود. زیرا اوباما در آخرین سخنرانی‌اش به‌حیث رئیس جمهوری امریکا به صراحت بر ناکامی‌اش در افغانستان اعتراف کرده بود و جنرالان دیگر امریکایی نیز هر از گاهی از شکست خود پرده بر می‌داشتند. ترامپ برای حفظ حیثیت باقی‌مانده امریکا  به‌جز پایان جنگ دیگر چاره‌ای نداشت. اما آن‌گاهی که ترامپ بر اثر فشارها و توطئه‌های حلقات جنگ‌طلب امریکایی، استراتژی تازه جنگی خود را اعلان کرد طالبان جرات‌مندانه ایستادگی کردند و تجربه جنگی ترامپ را هم با شکست مواجه ساخته، او را دوباره به هوش آوردند و درس دادند که نباید همچو بوش و اوباما بر استراتژی جنگی اتکا کند و با رسوایی روبرو شود.

همچنان زمانی‌که ترامپ مذاکراتِ تقریبا نهایی‌شده را به هدف آوردن فشار بر طالبان متوقف کرد، واکنش طالبان بیان‌گر مورال بلند روانی آن‌ها بود. طالبان تصریح کردند که: «در ۱۸سال گذشته ثابت کرده ایم که به کمتر از خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان راضی نمی‌شویم و برای رسیدن به این هدف، به نبرد مان ادامه خواهیم داد». اما مقامات کابل که از ابتدا مخالف پروسه صلح بود، این فرصت را هم غنیمت دانستند و ضمن حمایت فوری از ترامپ، طالبان را عامل اصلی متوقف شدن مذاکرات دانستند.

مهم اینست که یکی از دلایل عمده تعطیل مذاکرات از سوی ترامپ این هم بیان می‌شد که وی خواهان آمدن تیم مذاکراتی طالبان به کمپ دیوید، خانه زمستانی رئیس جمهوری ایالات متحده، پیش از امضای توافق‌نامه بود، اما طالبان خواست ترامپ را نپذیرفتند و گفتند به‌جای معامله پنهانی، باید نخست توافق‌نامه علنا در دوحه امضا شود. این نشان می‌دهد که روش طالبان در برابر امریکا و ترامپ کاملا اصولی و جرات‌مندانه بود.

همچنان از نگاه آگاهان؛ اگر طالبان درین روزهای اخیر مبارزات انتخاباتی به آتش بس توافق می‌کردند، دستاورد بزرگی برای ترامپ می‌بود و در پیروزی دوباره ترامپ نقش ویژه‌ای را ایفا می‌کرد. اما موقف طالبان درین باب نیز معقول و منطقی بوده و هیچ تمایلی به سیاست‌های انتخاباتی امریکا نداشته است. زیرا طالبان می‌دانند که اگر ترامپ برنده شود یا جو بایدن، راه حل واقعی برای امریکا تنها و تنها پایان دادن اشغال افغانستان است. البته، این ابتکار ترامپ است که بر خلاف پیشینیان خود و با پذیرفتن واقعیت ها به پایان اشغال تن داده است.

اگر سیاست طالبان و اداره کابل را در باره چهار سال گذشته دولت ترامپ و به‌خصوص انتخابات ۲۰۲۰ امریکا، مطالعه و تحلیل کنیم، فشرده‌اش اینست که اداره کابل می‌خواهد ترامپ باشد یا جو بایدن، اما باید جنگ امریکا در افغانستان دوام پیدا کند و معضل چهل و چند ساله کشور دیگر هم طول بکشد. هرچه طالبان می‌خواهند ترامپ باشد یا جو بایدن، اما جنگ و اشغال افغانستان باید پایان یابد و به‌جای مداخله‌گری و زورگویی در امور افغانستان، افغان‌ها گذاشته شوند که سرنوشت خود را خودشان تعیین کنند.