امارت شناسی/بخش ۱۷

فصل نهم
نگاهی به روابط خارجی ا.ا.ا. و مذاکره با
آمریکایی‌ها

مروری بر روابط خارجی دورهٔ اول حاکمیت ا.ا.ا.
در دورهٔ اول حاکمیت امارت اسلامی، نیز مانند دورهٔ کنونی مشکلات سیاسی وجود داشت. امارت اسلامی توسط پاکستان، عربستان سعودی و امارات متحدهٔ عربی به رسمیت شناخته شده بود. با ترکمنستان، چین، قطر و برخی کشورهای دیگر روابط خوبی داشت؛ ولی در میان همسایگان ایران، ازبکستان و تاجیکستان از مخالفان امارت اسلامی حمایت می‌کردند. روابـط بـا ایـران پس از حادثهٔ مرمـوز کنسولگری در مزار شریف بسیار بحرانی شده بود؛ تا که قبل از حملهٔ آمریکا کمی بهبود یافت. اگرچـه سـازمان ملل و کنفرانس اسلامی با امارت اسلامی تعامـل داشتند؛ اما کرسی رسمی را به دولت تبعیـدی بـرهـان الـدیـن ربـانی داده بودند. نمایندگان امارت اسلامی برای مقاصد سیاسی، اقتصادی و تجاری به کشورهای مختلف جهان سفر می‌کردند؛ اما با این کشورها ارتباط رسمی نداشتند. در آن زمان که دنیا تک قطبی بود و آمریکا در نقش ابرقدرت جدیـد قـرار داشت، بسیاری از کشورها به خاطر خوشحال ساختن آمریکا نمی‌خواستند با امارت اسلامی رابطـه داشته باشند.
قطع‌نامه‌های شورای امنیت و تحریم سران امارت اسلامی، سطح ارتباطات و تعامل را بیش از پیش لطمه زد و با حملهٔ آمریکا بر افغانستان، امارت اسلامی از سوی آمریکا متهم به تروریسم شـد و روابط نیمـه جـان آن بـا جـهـان قطع گردید. دنیا فکر می کرد که ماجرای امارت اسلامی به پایان رسیده است، بنابراین نیازی به رابطه و تعامل با آن را نمی‌دیدند؛ اما نمی دانستند که امارت اسلامی در بین مردم افغانستان ریشـه‌هـای عمیقی دارد و برای رشـد دوباره پتانسیل (قـوت بالقوه) کافی دارد.

آغاز دور جدید روابط با همسایگان و منطقه در دوران جهاد

پس از حملهٔ آمریکا، امارت اسلامی با انزوای کامل سیاسی مواجـه شـد و مجبور به فعالیت مخفی (زیرزمینی) شد. اما تعدادی از کشورهای منطقه ماننـد چین، روسیه، ایران، پاکستان، کشورهای آسیای میانه و غیره کـه حضـور بلندمدت آمریکا در افغانستان را تهدیدی برای منافع خـود می‌دانستند، مجبور بودند که به عنوان تنها نیروی مقاومت‌گر در برابر آمریکا، بایـد بـا امارت اسلامی روابط و تعامل مثبتی داشته باشند. از آنجایی که بیشتر کشورها با گروه‌ها و احزاب سیاسی بر اساس حمایت مردمی آنان، روابط برقرار می‌کنند و به هر طرفی که حمایت مردمی بیشتری داشته باشد، اعتبار بیشتری می‌دهند. بنـاء، بـا دوشادوش حرکت کردن مردم افغانستان با امارت اسلامی در دورترین جهاد، توسعهٔ نفـوذ امارت در تمامی اقوام، جهات، ولایات و ولسوالی‌های کشور و حمایت گستردهٔ مردمی از آن، ایـن کشورها به این نتیجه رسیدند که امارت اسلامی تنهـا حـزب دارای قدرت واقعی و پایگاه مردمی در افغانستان است؛ بنابراین، اکثر کشورها سیاست‌های خود در برابر امارت اسلامی را تغییر دادند. امارت اسلامی علاوه بر همسایگان خود بارهـا بـاب جدیدی از اعتماد متقابل و روابط فعال با روسیه، چین و برخی کشورهای دیگر را بـاز کرد. این روابط که در ابتدا مخفیانه بود، بعدها در قالب دیدارها و سفرهای رسمی آشکار شد.
البته این کشورها به غیر از روابط دیپلماتیک، دیگر هیچ گونه حمایت مالی، نظامی و تبلیغاتی از جهاد امارت اسلامی در مقابل اشغال آمریکایی نکردند؛ بلکه برعکس، در تامین اکمالات، تبلیغات و موفـق سـاختن پروسه‌های سیاسی با آمریکایی‌ها همکاری می کردند.