جهاد معاصر افغانستان از نگاه شریعت / پیمان پرافتخار دهم حوت / بخش اول

مفتی عبدالله رشاد افغانی / ترجمه : حبیب زاده

معاهده یا مصالحه با دشمن، یک باب بزرگ تاریخ اسلامی را تشکیل می دهد. مسلمانان در طول تاریخ، با کافران برای رسیدن به مقاصد علیای شان، معاهداتی انجام داده اند. گاهی با صلح موقت از دشمن جزیه گرفته شده، گاهی برای خودداری از جنگ با آن ها تعهد شده، و گاهی هم این معاهدات برای مصالح دیگر بوده است.

درین جا بعضی از آن پیمان ها را مختصراً یادآوری می کنیم :

• ۱ : هرگاه رسول الله – صلی الله علیه و سلم – به مدینه منوره تشریف آورد، با قبایل یهود – بنی عوف، بنی نجار، بنی حارث، بنی ساعده، بنی جشم، بنی اوس، بنی ثعلبه، بنی جفنه و بنی شطیبه – معاهده نمود. سیرت ابن کثیر ۲/۳۲۲
• ۲ : رسول الله – صلی الله علیه و سلم – با نصارای نجران نیز صلح نمود. البیهقی : دلائل النبوه، باب وفد نجران ۵/۴۸۵
• ۳ : با قبایل بنی ضمره، بنی مدلج و جهینه نیز معاهده شده است. سیرت ابن هشام ۳/۱۴۳ و طبقات الکبری ۲/۱۷۲
• ۴ : مشهور ترین صلح در زمان رسول الله – صلی الله علیه و سلم – صلح حدیبیه است که با مشرکین مکه بود.
• ۵ : مسیحیان مصر از عمرو بن العاص – رضی الله عنه – خواستند که ما بر این معاهده بکن، که ما بر دین خود مسیحیت باقی می مانیم، عمرو بن العاص – رضی الله عنه – طبق خواسته آن ها، معاهده نمود. احکام المعاهدات فی الشریعه الاسلامیه – وهبه الزحیلی ص ۲۱
• ۶ : همچنان عمر بن الخطاب – رضی الله عنهما – با مردم ایلیاء، بیت المقدس معاهده کرد، که به «العهده العمریه» مشهور است. تاریخ الامم و الملوک للطبری ج ۲ ص ۴۴۹/۴۵۰

بنا برین فصل جداگانه ای برای صلح و معاهده در قانون اسلامی وجود دارد. اما بحث مهم، در مورد حفاظت و نقض صلح است.

نخستین معاهده سیاسی در تاریخ اسلام :

علامه وهبه الزحیلی – رحمه الله – در بحث انواع معاهده، سه نوع معاهده را ذکر کرده است :

• اول : تعاهد بر ایمان، اسلام و یا جهاد.
• دوم : معاهده سیاسی.
• سوم : معاهده تجارتی.

وی در بحث معاهده سیاسی می نویسد : معاهده سیاسی از نگاه مفهوم اسلامی، آن را گفته می شود که میان مسلمانان و کافران به هدف نشر، دعوت و تبلیغ اسلام انجام یافته باشد، یا برای پایان دادن جنگ و یا…….

اینگونه معاهدات در تاریخ اسلام، نخستین بار با قبایل یهود – بنی قریظه، بنی نضیر و بنی قینقاع – انجام یافت.

وفا بر معاهده از نگاه شریعت :

هرگاه با دشمن در روشنی قانون اسلامی معاهده انجام یابد، پس بر مسلمانان مطابق حکم قانون اسلامی، پاسداری از هر بند و ماده آن واجب است. خداوند متعال فرموده است : یَاأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ – المائده : ۱

علامه جصاص – رحمه الله – می فرماید : از این آیت ثابت شد که وفا بر تمام آن معاهدات که با اهل حرب، اهل ذمه، خوارج و یا دیگران صورت می گیرد، لازم است. احکام القرآن للجصاص ت قمحاوی : ۳/۲۸۶

در قانون اسلامی نه تنها وفا بر معاهده لازم است، بلکه اگر کسی معاهده را بشکند، برای او در شریعت وعید سخت آمده است. رسول الله – صلی الله علیه و سلم – می فرماید : هشدار ! اگر کسی با معاهد ظلم بکند، یا وعده را بشکند، یا تعدی بکند و یا بدون رضایت از او چیزی بگیرد، دعوای آن (مظلوم) را در روز قیامت من (به حضور پروردگار) پیش می کنم. سنن ابو داود : ۳/۱۷۰

از این نصوص شرعی ثابت شد که بر مسلمانان لازم است که بر معاهده وفا کنند، و اگر از یک بند معاهده هم تخلف بکنند، دوسیه شان در روز قیامت نزد رسول الله – صلی الله علیه وسلم – می باشد. این بزرگ ترین هشدار برای کسی است که از معاهده سرپیچی می کند.

اگر گاهی به نقض بعضی مواد معاهده ضرورت پیش شود، پس چطور باید کرد ؟!

هرگاه وفا بر بعضی مواد معاهده بر مسلمانان دشوار شود و به سبب بعضی عوامل نتوانند که بر پیمانِ انجام یافته متعهد بمانند، پس درین صورت در مورد آن ماده ها، برای دشمن به صراحت اطلاع بدهند. اگر سپس نقض هم بکنند، شرعا مشکلی ندارد.

ابوعبیده – رضی الله عنه – با مردم شام بر جزیه و بر اینکه از آن ها دفاع می کند، معاهده نمود. اما هرگاه ابوعبیده – رضی الله عنه – خبر شد که برای جنگ با مسلمانان، رومیان لشکرهای بزرگی را جمع کرده اند، که بی پیشینه است. پس ابوعبیده – رضی الله عنه – به تمام والیان نوشت که جزیه و خراج را به مردم شام پس بدهید، او همچنان نوشته بود که در چنین شرایط دشوار، چون  توان دفاع ازان ها را نداریم، بناءً جزیه و خراج را پس بدهید. العزیز شرح الوجیز المعروف بالشرح الکبیر : ۴۸۹

ازین دانسته می شود که مسلمانان در طول تاریخ، تا چه حدی به وعده های خود وفادار مانده اند.

بناء امارت اسلامی هم حتی الوسع، هیچگاه از پیمان با اشغالگران تخلف نمی کند، و مکرراً در اعلامیه های خود نیز بر این تصریح داشته است. البته ؛ آن دشمنان دین و میهن که همواره اهداف شوم شان را در کشتار افغان ها جسته اند، از هر راه کوشش می کنند که این معاهده را به مرزهای نقض برسانند. دشمنان صلح همواره کوشش کرده اند که بر امارت اسلامی اتهاماتی را ببندند که گویا ایشان بر تعهدات خود وفادار نیستند. اما ما بر نصرت پروردگار – جل جلاله – باور داریم، زمانی که خداوند متعال دشمن بزرگ را شکست داد، دشمن صلح را نیز با شکست رو برو می سازد. و ما ذالک علی الله بعزیز.

ادامه دارد……..