نشست‌ کشور‌های منطقه‌‌؛ این‌بار در افغانستان

نویسنده: عبدالظاهر هروی

این روزها دو نشستِ بزرگ که یکی امروز در کابل به میزبانی وزارت‌خارجه افغانستان با ابتکار کشور ایران برگزار می‌شود و دیگری در ماه جاری به میزبانی دوحه از طرف سازمان‌ملل برای نخستین‌بار با مشارکت نماینده‌ی امارت‌اسلامی برگزار خواهد شد که در واقع این نشست‌ها در نخست بیانگر موفقیتِ چشمگیرِ وزارت‌ِ امورخارجه‌ی امارت‌اسلامی افغانستان در برقراری ارتباط و اعتماد‌سازی از راه دیپلماسی است و در ثانی تمام استراتژیست‌های منطقه به این نتیجه رسیده‌اند که باید مستقیماً با امارت‌اسلامی افغانستان وارد تعامل و گفتگو شوند.

در گذشته، هر ماه و هر هفته بیرون از کشور و بدون مشارکت نماینده‌ی امارت‌اسلامی چندین نشست و گردهمایی برای اندیشیدن درباره‌ی «مسئلۀ افغانستان» برگزار می‌شد؛ اما عملاً همه‌ی این نشست‌ها بی‌نتیجه و غیرمفید واقع گشتند؛ زیرا هر جلسه و دیداری که که بیگانگان برای افغانستان و محیط همسایگی آن بدون مشارکت حکومت حاکم بر کشور برگزار می‌کردند، بیش از همه‌ به دامنه‌ی ابهامات آنها می‌افزود که متعاقباً بر آگاهی آنان نسبت به واقعیت‌های موجود در افغانستان هم اثر می‌گذاشت. این‌بار کشورهای منطقه و حتی سازمان‌ملل نیز رویه‌ی دیگری انتخاب کرده‌ تا شاید به نتیجه‌ی مفید‌تری برسند و البته این نشست‌ها نشان‌دهنده‌ی توجه ویژه همسایگان افغانستان به ثبات و امنیت در افغانستان و منطقه است.

کشورهای منطقه و حتی فرامنطقه به این نتیجه رسیده‌اند که مذاکره و گفتگو با حکومت امارت‌اسلامی افغانستان بهترین گزینه است که در این شرایط حسّاس می‌توان آن را اختیار نمود. توسّل به زور و تهدید و یا سخنان تفرقه‌افکنانه و تهدید‌آمیز در قبال حکومت امارت‌اسلامی امری کاملاً پوچ است و راهی به جایی نخواهد برد؛ زیرا ما با منطقه‌ای پر هرج‌و‌مرج و بی‌ثبات مواجه هستیم. منطقه‌ای که هر یک از قدرت‌های منطقوی و یا قدرت‌های جهانی سعی می‌کنند با دخالت خود منافع خاص خود را پیگیری کنند؛ خاورمیانه ملقمه‌ای از دخالت مؤلفه‌های بیشمار داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی است.

اکنون که ماهیّتِ پروژه‌ی داعش آشکار شده است؛ شرایط از جهتی برای یک توافق جمعی بین کشورهای منطقه که می‌توان از آن به عنوان یک وستفالیای خاورمیانه‌ای نام برد، فراهم است و باید مبنای مشترکی برای توافق در مورد یک نظم پسا‌داعشی بین بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی به‌وجود بیاید و چنانچه همۀ طرف‌ها برای یافتن چنین مبنایی تلاش نکنند؛ اوضاع به طرز اسفباری به سمت استفاده از خشونت به عنوان ابزاری برای حل اختلافات پیش خواهد رفت. کشورهای منطقه نیازمند پیمان‌جدید برای مقابله با داعش است. در منطقه هر کدام از کشورها پروژه‌های خاص خود را دنبال می‌کنند و تضاد منافع باعث شکاف بین آنها شده است. و اگر در منطقه به صورت دقیق همکاری نشود، نمی‌توان به هیچ پروژه‌ای برای دستیابی به ثبات امیدوار بود.

در بستر منافع مشترکِ منطقه‌ای امارت‌اسلامی افغانستان حکومتی است بر بنیان اصول اسلام که در واقع این اصول مانع ضرر‌رساندن به خود و دیگران است. افغانستان در قلب همسایگانِ هم‌‌دین و هم‌مذهب، هم‌نژاد و هم‌زبان که می‌تواند محور اساسی در هم‌گرایی منطقه گردد، قرار دارد؛ اما بعضی از همین همسایگان از افغانستان به عنوان کشورِ رقیب و دشمن منطقه‌ای تعریف می‌کنند و می‌خواهند بدین‌وسیله به مشترکات فرهنگی و اجتماعی دیرینه لطمه بزنند.

روشن است که کشورهای منطقه از ناامنی و بی‌ثُباتی در افغانستان، هرگز امنیت و ثبات را در کشورهای خود نخواهند دید؛ زیرا کشورهای منطقه، مانند اعضای یک بدن هستند و چون اگر برای چشم او مشکلی پیش بیاید، همه بدن او درد می‌کند و از همین‌رو آسیب بی‌ثباتی و ناامنی افغانستان جانب کشورهای منطقه را نیز خواهد گرفت.

به نظرم اگر جامعه‌ی جهانی و به خصوص کشورهای منطقه خواهان ثُبات در افغانستان هستند، باید از تبلیغات منفی و دروغ‌افکنی علیه امارت‌اسلامی افغانستان دست بردارند و از گروه‌ها و احزابی که‌ خواهان ایجاد ناامنی در افغانستان هستند، حمایت نکنند؛ زیرا چهل و‌اندی سال هیچ طبیب و دارویی چاره‌ساز مسئله‌ی افغانستان نشده است. باید مسایل داخلی کشور را به خود افغان‌ها واگذار کرد و از دخالت در امور آنها پرهیز کرد.

در افغانستان امنیت سرتاسری و کار بازسازی جریان دارد، کشورهای همسایه نگران ناامنی در مرزهای خود هستند که این نگرانی همه‌ی نابجا هستند؛ زیرا خاک افغانستان علیه هیچ یک از کشورهای همسایه و هیچ کشور منطقه استفاده نخواهد شد. به‌نظرم، برگزاری این نوع نشست‌ها با هماهنگی حکومت سرپرست افغانستان مفید واقع خواهند شد و راه را برای به رسمیت شناختن هموار خواهد کرد و مشکلات امنیتی و اقتصادی را نیز حل و فصل خواهد نمود و البته آنچه در این میان برای مردم افغانستان اهمیت دارد، نتیجه عملی این جلسات و نشست‌ها‌ست و در پایان یادآور می‌شوم که همکاری‌های منطقوی در بخش امنیتی، اقتصادی و سایر بخش‌ها به نفع همه‌ی کشورهای موجود در همسایگی است.