عمر ثالث/بخش هفدهم

حیثیت شرعی مبارزه‏ در برابر فساد

مخالفان امارت اسلامی افغانستان به طالبان اتهام وارد می‏کنند که آنان در برابر یک نظام مشروع دست به قیام زدند و قیام آنان توجیۀ شرعی نداشت. در این میان این حرف روشن است که اصطلاح (نظام مشروع) را به هیچ صورت نمی‏توان به تفنگ‌سالاران مشغول جنگ در دوران رقابت‌های حزبی اطلاق کرد. واقعیت این است که در آن زمان افغانستان اصلا صاحب چنان نظامی نبود که بر اکثریت خاک کشور حاکمیت داشته باشد، جلوی فساد را گرفته بتواند و حقوق مسلمانان را تأمین کند. بلکه  ملوک‌الطوایفی تمام عیار در کشور حاکم بود و هر قومندان و تفنگ‌سالار حاکم خود سر منطقۀ خودش بود.

این‌که قیام طالبان به رهبری ملا محمد عمر مجاهد از دید شرعی چه حیثیتی داشت، در این مورد بخشهای از آن فتوا را در اینجا نقل می‏داریم که در ۲۷ دلو ۱۳۷۳هـ.ش، تحت عنوان (افتاء العلماء فی جهاد الطلباء) در قندهار به‌چاپ رسیده‌است.

در آغاز این فتوا که در ۴۰ صفحه در قطع کتابی به‌چاپ رسیده است چنین می‏خوانیم:«در نخست باید این مورد روشن شود که رفع و دفع منکرات، جلوگیری از ظلم، چور و چپاول، دست‌گیری جنایت کاران، زنا کاران، قاتلان، رهزنان و دزدان را چه کسی انجام داده می‏تواند و وظیفۀ چه کسی است؟ به‌طور خاص به سلطان مربوط است یا نه؟ آیا گروهی از جماعت مسلمان که قدرت و رهبر داشته باشند، می‏تواند از مظالم و جنایات این چنینی و اعمال ناروا که به ضرر همۀ مسلمانان، بدنامی، خرابی، بی‏عزتی، و محو احکام قرآنی است، جلوگیری کند؟

عن انس رضی الله تعالی عنه قال، قال رسول الله صلی الله علیه وآله و صحبه وسلم: انصر اخاک ظالما او مظلوما. قالوا هذا ننصره مظلوما فکیف ننصره ظالما؟ قال تأخذه فوق یدیه. رواه البخاری. و فی العینی کلمه فوق مقحمه او ذکرت اشاره الی الأخذ بالاستعلاء و القوه.. الخ عینی۱۲/۲۹۰

از فحوای این حدیث شریف چنین بر می‌آید که جلوی ظلم ظالم باید گرفته شود، یعنی با زور قوت، قدرت و طاقت تمام از ظلم منع گردد و مظلوم از ظلمِ ظالم رهایی یابد، با هر سطح از طاقت و قدرت که باشد. در فیض‌الباری شرح صحیح البخاری آمده است: ان الدنیا باسرها کالسفینه الواحده جلس فیها کل مسلم و کافر، مطیع و عاص. فاذا فشت فیهم المعصیه فلم یأخذه احد ید احد هلکوا جمیعا لا محاله. فیض الباری. ۳/۳۴۴

دنیا شبیه کشتی است. مسلمان و کافر، نیک و بد نیز در این کشتی سوار و نشسته اند. هر زمانی‌که معصیت و جنایت بیش‌تر شود و کسی گنه‌کار و جنایت کار را دستگیر نکند، به‌طور حتم همه هلاک خواهند شد.

وهکذا ابو حنیفه رضی الله تعالی عنه یقول (و کذالک الامر بالمعروف و النهی عن المنکر بالسلاح لایصلح بواحد و انما یصلح بالسلطان او بمن کان له علی ذالک اعوان صالحون و رجل یرأس علیهم مأمون علی دین الله الخ) احکام القرآن لمولانا تهانوی رحمه الله ۲/۵۳

حضرت امام‌الأئمه، امام ابوحنیفه ^{رضی‌الله تعالی عنه} فرموده است، برگرداندن ظالمان و جنایت‌کاران از ظلم و جنایت و امر به اعمال معروف، با یک نفر قابل انجام نیست؛ بلکه این کار با اقدام سلطان انجام می‏پذیرد یا توسط آن جماعت و گروه مسلمانان که در این امر اعوان و دوستان صالح و رهبر دین‌دار داشته باشند.»

نتیجه این‌که اگر حضرات طالبان امروز صاحب قوت و طاقت اند، اگر رهبر دین‌دار و دوستان صالح داشته باشند، می‏توانند که به همین عمل ادامه دهند.

این فتوای شرعی که دلایل شرعی زیاد دیگر نیز در آن ذکر شده است، قیام اصلاحی طالبان در برابر جابران و تفنگ‌سالاران خودسر وقت را نه تنها اقدام مشروع؛ بلکه امر لازمی برای تحفظ مسلمانان می‏خواند. در پایان فتوا، علمای مشهوری که امضاء گذاشته اند، شامل اسامی زیر اند:

مولوی سید محمد مشهور به مولوی پاسنی، مولوی عبدالعلی دیوبندی، مولوی محمد شفیع، مولوی محمد قاسم، مولوی محمد هارون، مولوی عبدالسلام، مولوی عبدالطیف آخوند زاده، مولوی محمد اسلم، مولوی عبدالرازق، مولوی عبدالغنی و علمای کرام دیگر.

این فتوا از سوی ملا محمد عمر مجاهد نیز تأیید شده و نام‌برده نیز در پایان آن امضاء کرده است. برعلاوۀ، این فتوای علما، بعداً در سطح افغانستان نیز به تایید علمای بزرگ رسید و آنان نیز قیام ملا محمد عمر مجاهد، علیه فساد و فتنه را تقاضای زمان و اقدام شرعی و ضروری برای نجات کشور و ملت خواندند. این فتوا پس از تصرف قندهار از طرف ریاست اطلاعات و فرهنگ به‌چاپ رسید و در آن علاوه بر موضوع سر برافراشتن تحریک، در مورد جمع‌آوری اسلحه، جنگ با بغاوت‌گران و مباحث مشابه دیگر نیز دلایل شرعی ذکر شده است.