عمر ثالث/بخش سی‌وپنجم

صلاحیت‌های ریاست الوزراء

تفصیل صلاحیت‌های تفویض شده به ریاست‌الوزراء در فرمان شماره ۱۱۸ امیرالمؤمنین به شرح زیر است:

۱- تدویر جلسات شورای وزیران و بررسی تصامیم و تصویبات شورای مذکور بر اساس آن عده از صلاحیت‌های که در این فرمان ذکر می‏شوند؛

۲- منظوریِ تقرر، تبدیل و ترفیع کارمندان رتبه‌های بالا از رتبه‏ دوم الی مافوق رتبه و افسران نیروهای نظامی از برید جنرالی تا دگر جنرالی، دوام دوره‏ی خدمت، تقاعد و رفع تقاعد مطابق احکام قانون؛

۳- صدور منظوری اجرای پاسپورت خدمتی مطابق احکام قانون؛

۴- منظور نمودن رتبه‌های علمی کارمندان ادارات علمی و تحقیقاتی، بر اساس اسناد تقنینی؛

۵- اعطای تقدیرنامه و تحسین‌نامه‌ها به کارمندان امارت اسلامی مطابق احکام قانون؛

۶- منظور نمودن وجوهات نقدی از باب ۷۰۰۰، غرض امور عاجل و ضروری؛

۷- پیشنهاد تعدیل مقررات، لوایح و اساس‌نامه‌ها؛

۸- بررسی اجراآت ادارات امر بالمعروف و نهی عن المنکر مطابق هدایت مقام امارت اسلامی افغانستان؛

۹- بررسی عرایض و شکایت ها؛

۱۰- تهیه‏ گزارش برای مقام امارت اسلامی در مورد استحکام شریعت و قانون در وظایف سپرده شده به آن‌ها؛

۱۱- ارایه‏ گزارشات ربع وار به مقام امارت اسلامی در مورد نظارت و بررسی مؤسسات امارتی و غیرامارتی؛

۱۲- صدور منظوری سفر هیأت‌های امارتی به خارج از کشور، با موافقه‏ی مقام امارت اسلامی و اجرای سفریه و مخارج هیأت‌های مذکور؛

۱۳- منظوری بورسیه‌های تحصیلی به کشورهای دیگر؛

۱۴- پیشکش نمودن قراردادهای خارجی و قراردادهای مهم داخلی به مقام امارت اسلامی غرض توشیح؛

۱۵- منظور نمودن قراردادهای ادارات و وزارت‌خانه‌های امارت اسلامی مطابق احکام قانون؛

۱۶- منظوری پیشنهادات تعدادی از کارمندان امارتی از طرف ادارات امارتی، غرض اجرای مناسک حج و عمره؛

۱۷- صلاحیت‌ها مذکور را معاون رئیس الوزراء در صورت غیاب رئیس الوزراء اعمال می‏نماید؛

۱۸- بر اساس لزوم‌دید مقام امارت اسلامی صلاحیت‌های دیگر خارج از این فرمان در اوقات ویژه بر بنیاد اوضاع و حالات به ریاسه الوزراء تفویض می‏گردد؛

۱۹- این فرمان از تاریخ توشیح آن نافذ است و در رسمی جریده به نشر برسد.

وزارت‌ها و ولایت‌ها

پس از فتح کابل از سوی امارت اسلامی،کابینه‏ امارت اسلامی در آغاز از ۲۵ وزارت خانه و ۱۱ ریاست عمومی تشکیل شده بود که شاروالی و څارنوالی کابل نیز در آن شامل بودند.

پس از فتح کابل، ملا محمد عمر مجاهد، کابینه‏ نخست را غرض احیای نظام حکومتی، از رییسان ولایت قندهار تشکیل داد. با یکی از فرامین ایشان تمامی رییسان قندهار مأمور شدند تا هر یک در کابل به عنوان وزیر سرپرستِ وزارت‌خانه‏ مربوطه آغاز به‌کار نمایند. در رأس وزارت‌خانه‌ها و ریاست‌های عمومی، یک اداره‏ باصلاحیت به‌نام ریاست الوزراء بود که قبلا از آن یادآوری شد.

در ادامه که با سعی و تلاش وزارت عدلیه قانون شورای وزیران تدوین و به توشیح امیرالمؤمنین رسید، تعداد وزارت‌ها نیز دستخوش تغییر شد. بر اساس این قانون در تشکیلات امارت اسلامی ۲۱ وزارت و ۸ ریاست عمومی به وجود آمد.

در بخشی از قانون شورای وزیران آمده است:«وزارت‌ها ادارات مرکزی امارت اسلامی به شمار می‏آیند که رهبری بخش‌های مربوطه‏ خویش را به عهده دارند. وزارت‌ها فعالیت‌های خویش را مطابق احکام شریعت اسلامی، قوانین، فرامین مقام امارت و هدایات قانون وزارت‌های امارت اسلامی به پیش می‏برند و از اعمال آن ها نظارت می‏کنند.»

وزارت‌های امارت اسلامی در پایتخت (کابل) در ساختمان‌های قبلی شان فعال بودند. وزیران از سوی امیرالمؤمنین تعیین، تبدیل و عزل می‏شدند. هم‌چنان تنزیل وزارت‌ها به سطح ریاست‌ها یا ارتقای یک ریاست عمومی به وزارت و ادغام وزارت‌ها و نهادها به یک دیگر و یا لغو آن‌ها، از صلاحیت‌های امیرالمؤمنین ملا محمد عمر مجاهد، بود.

از جمله ۳۲ ولایت افغانستان، تنها مرکز بدخشان از سلطه‌ طالبان خارج بود و در ۳۱ ولایت دیگر امارت اسلامی حاکمیت کامل داشت. مطابق تقسیمات اداری نظام پیشین، در زمان حاکمیت امارت اسلامی نیز افغانستان از بعد تقسیمات ولایتی به زون‌ها تقسیم شده بود که در هر زون، یک شهر به عنوان مرکز زون مهم‌تر از بقیه شهرها به‌شمار می‌رفت. والیان در ولایت‌های مربوطه‌ شان نمایندگان رسمی امارت اسلامی و تطبیق کنندگان راهبردهای همه‌جانبه‏ امارت بودند. والیان از طرف امیرالمؤمنین تعیین و مستقیماً برای او پاسخگو بودند.