تحقیق

نظام سیاسی و اداری مسلمانان در صدر اسلام دیپلماسی و رفتار سیاسی پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم/بخش هجدهم

پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم در روابط دیپلماتیک نه فریب وعده‌های دیگران را می‌خورد و نه خود وعده‌هایی می‌داد که اطمینانی بر اجرای آنها نداشت. همواره از برخوردهایی که موجب تنفر و سلب اعتماد طرف مقابل می‌شد، اجتناب می‌ورزید و در عین حال، شیوه‌ای را در پیش می‌گرفت که او از ملایمت وی سوءاستفاده نکند و به طمع نیفتد.

پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم در طول تاریخ در برقراری روابط سیاسی با اقوام و ملت‌ها و در تمامی برخوردهای سیاسی با نمایندگان آنان و سران کشورها که جز در موارد خاصی به مخاصمه انجامید، اغلب موفق بود و این برخوردها یا به اسلام‌آوردن آنان منتهی می‌شد یا با توافق‌‌نامه‌ها و امضای قرادادها پایان می‌یافت.
در هیچ کدام از این موارد پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم و نمایندگان ایشان هرگز از فریب‌کاری، دسیسه‌بازی، دروغ‌گفتن، نفاق‌افکنی، گزافه‌گویی، عهدشکنی تزویر و دیگر خصلت‌های ضد ارزشی استفاده نکرده‌اند؛ بلکه همواره از سادگی و صداقت به‌جای ابهام‌گویی و دو پهلو سخن‌گفتن به نفع خود و طرف مقابل بهره گرفته‌اند.
همچنین از نمایندگان اقوام و ملل و مکاتبات و حتی هدایای رؤسای کشورها استقبال کردند و هرگز در روابط و برخوردها منفعل نبودند و بلکه ابتکار عمل را در دست داشتند. همچنین هرگز مقهور قدرت و قدرت‌نمایی نشدند و در مواردی که از نظر قدرت نظامی و موقعیت سیاسی در موقعیت نابرابری بودند، تن به سازش و سستی ندادند و اصول را فدای روابط مقطعی و مصالح زودگذر نکردند.
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم در روابط دیپلماتیک نه فریب وعده‌های دیگران را می‌خورد و نه خود وعده‌هایی می‌داد که اطمینانی بر اجرای آنها نداشت. همواره از برخوردهایی که موجب تنفر و سلب اعتماد طرف مقابل می‌شد، اجتناب می‌ورزید و در عین حال، شیوه‌ای را در پیش می‌گرفت که او از ملایمت وی سوءاستفاده نکند و به طمع نیفتد.
از شیوه‌های پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم در برخوردهای سیاسی، تألیف قلوب مخالفان و ایجاد انگیزه و تمایل قلبی در آنان برای حمایت از اسلام و حوزه مسلمان بود. همچنین وی در این مورد از کمک‌های مالی و حمایت اقتصادی دریغ نمی‌ورزید.
شیوه‌های اصلی دیپلماسی پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم
۱. دعوت مستقیم؛
۲. اعزام مبلغ و مربی به مناطق دور و نزدیک برای دعوت مردم به اسلام و ابلاغ پیام وحی و مکتب به آنان؛
۳. اعزام سفیران و نمایندگان به‌سوی قبایل عرب، گروه‌های دینی و دولت‌های مجاور؛
۴. مذاکره با سفیران و نمایندگان قبایل، گروه‌ها و دولت‌ها؛
۵. ارسال پیام کتبی و شفاهی به سران دولت‌ها؛
۶. مذاکره و انعقاد قرارداد و پیمان اتحاد و دوستی و عدم تعرض و نیز قرارداد دفاعی و نظامی؛
۷. تشکیل سیمینار‌های دینی برای بحث و گفت‌وگو و سؤال و مناقشه برای یافتن حقیقت؛
۸. برخورد فعال با توطئه‌ها و عهدشکنی‌ها، و خیانت‌ها که با واکنش سریع پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم حل و فصل می‌شد؛
۹. کسب اطلاعات از طریق اعزام افراد مجرب و نفوذی؛
۱۰. جهاد و مبارزه رویارویانه و نبرد تن به تن؛
۱۱. حکمیت و فیصله‌ی عادلانه.
آنچه در تمام ابعاد زندگی شخصی و اجتماعی و در بُعد کلان‌ترِ سیاسی و دیپلماتیکِ پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم قابل توجه است، رعایت تمام اصول اخلاق‌مدارانه و انسان‌دوستانه است که در تمام شئونات ایشان هویدا و پرواضح است.