نظام سیاسی و اداری مسلمانان در صدر اسلام٫بخش سیزدهم 

پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم پس از گسترش قلمرو حکومت اسلامی، والیان و فرمانروایانی را به مناطق مختلف گسیل داشت و وظایف و اختیارات افراد را هم مشخص کرد؛ از جمله این افراد، فرستادن معاذبن جبل به‌عنوان والی به یمن بود

نظام سیاسی و اداری مسلمانان در صدر اسلام

پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم شخصیت نمونه‌ی فرماندهی ارتش اسلام

بخش سیزدهم

از جمله اقدامات دیگر مقام رهبریت در عصر نبوی گسترش اسلام و افزایش مرزهای جغرافیایی بود. اینکه پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمانروایانی را برای مناطق فتح‌شده تعیین کرد؛ غزواتی انجام داد؛ پیمان‌های نظامی‌ و دفاعی امضا کرد و نمایندگان و سفیرانی بر مناطق اعزام نمود. شخص ایشان هم به قضاوت می‌پرداخت هم برای مناطق اسلامی قاضیانی منصوب می‌کرد؛ برای نمونه به برخی از این موارد اشاره می‌شود:

والیان

پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم پس از گسترش قلمرو حکومت اسلامی، والیان و فرمانروایانی را به مناطق مختلف گسیل داشت و وظایف و اختیارات افراد را هم مشخص کرد؛ از جمله این افراد، فرستادن معاذبن جبل به‌عنوان والی به یمن بود که پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم وظایفش را به او چنین ابلاغ کرد:

کتاب خدا را به آنان یاد داده و براساس اخلاق پسندیده آنان را به نیکی تربیت نما. بر دخالت در امر و مال مردم کسی را جرئت مده، چرا که این حکومت ملک تو نیست. مدارا و گذشت داشته باش، بدون آن که حقی را پایمال کنی.

عمروبن حزم والی نجران شد. پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم در ابلاغ تکلیف ایشان فرمود: این عهدی است از رسول خدا برای عمروبن حزم هنگامی‌ که او را به یمن اعزام کرد. او را به تقوای الهی فرمان می‌دهد… فرمان می‌دهد که حق را بگیرد. مردم را به خیر نوید دهد… قرآن بیاموزد… در حق با آنها مدارا کند… و اگر بین مردم آشوب رخ داد، مردم را از فراخوان قبایل خود برای پشتیبانی برحذر دارد.

عتاب‌بن اسید به فرمانداری مکه منصوب شد. ابن باذان والی صنعاء شد.

پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم در مواقعی که خودشان در غزوات شرکت داشت، جانشینانی برای خود منصوب می‌کرد: در غزوه‌ی بدر، سال دوم هجری قمری، ابولبابه‌بن عبدالمنذر، و در غزوه‌‌ی احد، در سال سوم هجری قمری، ابن ام‌مکتوم، و در غزوه‌ی حدیبیه، در سال ششم هجری قمری، سباع‌بن عرطفه جانشینان پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم در مدینه شدند.

مشاوران و وزیران

پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم در مدینه با برخی از صحابه به مشورت می‌پرداخت؛ بیشتر این مشورت‌ها در زمینه‌ی جنگ‌ها و غزوات بود. ابوهریره می‌گوید: ندیدم احدی جز پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم بیشترین مشورت را با اصحابش داشته باشد. در روایتی دیگر است که پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم به سمت بدر حرکت کرد؛ ازهمین‌رو، با مسلمانان مشورت کرد. بعد با ابوبکر و عمر و بعد با سعدبن عباده از انصار قریش در این مورد نظرخواهی کرد. در دوران خلافت رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم نیز وزیران و مشاوران از جمله‌ی اصحاب حضور داشتند که به اسم اعضای کابینه و شورای اجرائیه یاد می‌شدند.

ابوبکر صدیق، عمر فاروق، عثمان‌بن عفان، علی‌بن ابی‌طالب، حمزه، ابوعبیده، سعدبن ابی‌وقاص، طلحه، زبیربن عوام و جعفر رضی‌الله‌عنهم، همه‌ی ایشان از جمله منصب‌داران علیای خلافت اسلامی بودند که در تحت قیادت حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وسلم ایفای وظیفه می‌کردند.