فضایل دهم محرم‌الحرام

دهم محرم‌الحرام یا روز عاشورا در تقویم اسلامی، و روزه‌گرفتن آن از فضیلت و جایگاه خاصی بر خوردار می‌باشد. طبق روایات صحیح، نبی اکرم -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- پیش از فرض‌شدن روزهٔ ماه مبارک رمضان، این روز را روزه می‌گرفت و اصحاب کرام را نیز امر می‌نمود تا روزه بگیرند؛ اما وقتی که روزهٔ ماه مبارک رمضان فرض شد، آن‌حضرت -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- اعلان نمودند که هرکس می‌خواهد روزه بگیرد و هرکس می‌خواهد افطار کند.

حدیث شریف: «أَنَّ عَائِشَهَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: «کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَمَرَ بِصِیَامِ یَوْمِ عَاشُورَاءَ، فَلَمَّا فُرِضَ رَمَضَانُ کَانَ مَنْ شَاءَ صَامَ وَمَنْ شَاءَ أَفْطَرَ». احادیث متعدد دیگری نیز در این باب، روایت شده است. همچنان در این روز  تاریخی قبل از بعثت نبی اکرم -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- الله متعال موسی -علیه‌السلام- و قومش را از ظلم و ستم فرعون و دارودسته‌اش نجات داده است.

روزی که خداوند متعال، موسی -علیه‌السلام- و بنی‌اسرایٔیل را نجات داد، روز عاشورا بود؛ لذا موسی -علیه‌السلام- و بنی‌اسرایٔیل این روز را به‌خاطر شکرگذاری خداوند روزه گرفتند. از ابن‌عباس -رضی‌الله‌عنهما- روایت است: زمانی‌که پیامبر خدا -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- به مدینۀ منوره هجرت نمود، یهودیان را دید که روز عاشورا روزه می‌گیرند. آن‌حضرت -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- از آن‌ها پرسید: «این چه روزی است که شما روزه می‌گیرید؟» گفتند: «این روز با عظمتی است. خداوند در این روز موسی -علیه‌السلام- وقومش را نجات داد و فرعون و لشکرش را غرق نمود؛ لذا موسی -علیه‌السلام- این روز را به‌خاطر شکر و سپاس خداوند روزه گرفت، و ما نیز این روز را روزه می‌گیریم».

پیامبر خدا -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- فرمود: «پس ما نزدیک‌تر و شایسته‌تر از شما به موسی -علیه‌السلام- هستیم». همین بود که پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- این روز را روزه گرفت و امر به روزه‌گرفتن آن نمود.

همچنان این روز را نوح -علیه‌السلام- به‌خاطر نجات از طوفان روزه گرفته است. از ابو هریره -رضی‌الله‌عنه- روایت است که آن‌حضرت -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- روزی از نزد بعضی یهودیان می‌گذشت در حالی که آن‌ها روزه داشتند. پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- از آن‌ها پرسید: «این چه روزی است که شما روزه گرفته‌اید؟» گفتند: این روزی‌ست که خداوند موسی -علیه‌السلام- و بنی‌اسرایٔیل را از غرق‌شدن نجات داد و فرعون را غرق نمود. و این روزی‌ست که کشتی بر جودی استقرار یافت، سپس نوح -علیه‌السلام- و موسی -علیه‌السلام- این روز را روزه گرفتند، تا شکر خداوند را به‌جای آورند. پیامبر خدا -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- فرمود: «من نزدیک‌تر از شما به موسی هستم و اولی‌تر از شما به روزه‌گرفتن این روز هستم». سپس یاران خود را به روزه‌گرفتن این روز امر فرمود.

پیامبر خدا -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- در سال دهم هجری، و یک سال قبل از رحلتش، روز عاشورا را روزه گرفت و خواستار اضافه‌نمودن نهم یا یازدهم ماه محرم با روز دهم گردید، تا با یهود مخالفت صورت گیرد، ولی آن‌حضرت -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- ولی ایشان در سال آینده موفق نشد تا دهم را با یکی از دو روز مذکور، جمع بکند، زیرا قبل از فرارسیدن دوبارهٔ این روز، به رفیق اعلی پیوست.

بنابراین علما گفته‌اند: مستحب است که به همراه روز دهم محرم، نهم و یا یازدهم نیز روزه گرفته شود؛ چون نبی اکرم -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- اراده کرده بودند؛ اما به سبب رحلت‌شان از این دنیای فانی، موفق نشدند تا یک روز دیگر را نیز به همراه دهم، روزه بگیرند.