سلسلهء غزوات (۱۵) عوامل پیروزی مسلمانان

۲ ـ سازماندهى نوین.
رسـول خـدا(صلی الله علیه وسلم) در راه نـفوذ از مدینه منوره تا بدر سازماندهى اى را به کار بست که با سازماندهى عملیات صحرایى عصری امروز هیچ تفاوتى ندارد.
لشکرآن حـضـرت صلی الله علیه وسلم مـتـشـکـل از مـقـدمه ، ساقه و عقبدار بود و براى دستیابى به اطلاعات لازم از گزمه ها وگـشتیهاى شناسایى استفاده مى کرد. این روش واسلوبها امروزه نیز در شمار درست ترین سازماندهیها براى حرکت در صحراست .
در جـنگ بدر مسلمانان با شیوه صف مى جنگیدند در حالى که جنگ مشرکان به شیوه جنگ و گریز بـود. در ایـنـجـا لازم اسـت ، بـراى شـنـاخـت مـهـم تـریـن عامل پیروزى مسلمانان ، تفاوت این دو شیوه را بیان کنیم .
شـیـوه جـنـگ و گـریـز چنین است که پیکار گران ومبارزین اعم از تیراندازان ، شمشیرزنان و نیزه داران ، پـیـادگـان و سـواره هـا، یـکـبـاره و بـا تـمـام قـدرت بـه دشـمـن حـمـله مـى کـنـند. اگر دشمن در مـقـابـل تهاجم آنها از خودش پایدارى نشان دهد یا خود احساس ضعف کنند، عقب مى نشینند و پس از تـجـدیـد سـازمـان ، دوبـاره حـمـله مـى کـنند و آنقدر کار حمله و عقب نشینى را ادامه مى دهند تا به پیروزى برسند یا شکست بخورند.
امـا جـنگ به روش وشیوه صف چنین است که پیکارگران ومبارزین  با توجه به تعدادشان در دو یا سه صف و یا بـیـشـتـر سـازمـانـدهـى وتشکیل  مـى شـونـد. بـه مـنـظـور جـلوگـیـرى از تـهـاجـم سـواران دشـمـن ، صـف اول از نـیـزه داران تـشـکـیـل مـى گـردد و بـه مـنظور جلوگیرى از تهاجم دیگر نیروهاى دشمن ، تیراندازان در صفهاى بعدى قرار مى گیرند.
هـمـه صـفها تحت فرمان فرمانده خود در جایگاههاى خود ثابت مى مانند تا اینکه از شدت جنگ و گریز دشمن کاسته شود… پس از آن ، صفها یکى پس از دیگرى پیشروى سوى دشمن را آغاز مى کنند.
از گـفـتـار فوق روشن مى شود که شیوه صف نسبت به شیوه جنگ و گریز پیشرفته تر بود. به این ترتیب که نیروها را در عمق سازمان وتشکیل  مى داد و فرمانده همیشه یک نیروى احتیاطى در اختیار داشـت کـه در مـوارد پـیش بینى نشده ، مثل جلوگیرى از تهاجم دشمن ، اجراى کمین و پشتیبانى از جـنـاحـهـایـى کـه از سـوى سـواران و پـیـادگـان دشـمـن تـهـدیـد مـى شـد وارد عـمـل مـى کـرد؛ و در هـنـگـام مقتضى براى دستیابى به پیروزى از صفهاى احتیاطى بجاى مانده بهره مى جست .
روش وشـیـوه صـف بـه فـرمـانـده اجـازه مـى داد کـه نـیـروهـا را بـطـور کـامـل کـنـتـرل کـنـد و نیروى احتیاطى نیز در اختیار داشته باشد. این روش و شیوه براى تهاجم و دفاع بـطـور هـمـزمـان کـاربرد داشت . در حالى که در شیوه جنگ و گریز فرمانده بر نیروهاى زیر فرمان خود تسلط کامل نداشت و براى حوادث پیش بینى نشده نیروى احتیاطى در اختیار او نبود.
به کار بستن روش و شیوه صف در جنگ بدر به وسیله رسول الله (صلی الله علیه وسلم) ، یـکـى از مـهم ترین عوامل پیروزى مسلمانان بود. تاریخ نظامى حاکى از آن است که سـرّ پـیـروزى فـرمـانـدهـان نـظـامـى بـزرگ گـذشـتـه مـانـنـد اسـکـنـدر و آنـیـبـال و فـرمـانـدهـان مـعـاصـر مـانـنـد نـاپـلئون ، مـولتـکـه ، رومل و رونشتد این بود که در جنگ از شیوه ها و سلاحهاى ناشناخته استفاده مى کردند.
پـیـش از آغـاز جنگ، رسـول الله(صلی الله علیه وسلم ) از نیروهایش دید و هنگامى که متوجه شد فشردگى صفوف موجب زحمت افراد گشته است ، خود ایشان صفها را تنظیم فرمودند.
پس از آن براى نیروها سخنرانى و آنان را به جهاد تشویق وتحریض کرد و فرمان داد که در هنگام تهاجم دشـمـن صـفوف خود را حفظ و در جاى خود استوار بمانند و تیرهایشان را به سینه دشمن نشانه بگیرند. همچنین فرمان داد، جز با اشاره آن حضرت صلی الله علیه وسلم دست به تهاجم وحمله  نزنند.
هـنـگـامـى کـه سـران قـریـش بـه خـاک افتادند و از شدت تهاجم دشمن کاسته شد، به مسلمانان فـرمـان پـیـشـروى داد و پـس از آنـکـه مشرکان رو به هزیمت وشکست نهادند فرمان تعقیب آنان را صادر فرمود.
رسـول خـدا(صلی الله علیه وسلم ) در هـنگام دفاع ، تهاجم و تعقیب چنان بر صفوف سپاه مسلّط بود که هیچ یک از مبارزین جـز بـه فـرمـان او گام پیش ننهاد و هیچ گونه اقدام جنگى بدون اجازه آن حضرت صورت نگرفت .
به این ترتیب ـ همچون شیوه هاى نوین جنگى عصر ما ـ تسلط بر نیروهاى خویش را تاءمین کرد و تدارک لازم را دید.
خلاصه آنکه رسول خدا(صلی الله علیه وسلم ) در جنگ بدر شیوه نوین وجدیدی  را به کار بست و در نتیجه به پیروزى رسید