رمضان ماه دعا، اصلاح و تزکیه

ماه مبارک رمضان، بهترین فرصت برای انجام همهٔ عبادت‌های فرضی و نفلی است، و هر کس که در هر زمان و مکانی به هر نوع عبادتی مشغول باشد، قطعا در پایان این ماه مبارک به اندازهٔ تلاش و زحمت خود توشه‌ای برای آبادانی دنیا و آخرت خود، گرد می‌آورد.

برخی به تلاوت قرآن می‌پردازند و برخی هم به نماز تهجد پایبند می‌شوند، و تعدادی نیز مشغول خواندن درود، ذکر و اوراد می‌شوند، و عده‌ای نیز سرگرم سخاوت و دست‌ودل‌بازی می‌شوند. به هر حال، در این ماه عزیز و این فرصت محدود، هر عبادتی چندین‌برابر حالات عادی، اجر و پاداش دارد و احتمال پذیرفته‌شدن آن، بسیار بالا خواهد بود.

اما یکی از آسان‌ترین، کم‌هزینه‌ترین؛ ولی باارزش‌ترین این عبادات، عادت‌کردن به دعا، نیایش و نجواکردن با خالق بی‌نیاز و نالیدن به درگاه خداوند مهربان است. آری! این عبادت بسیار ساده بوده و بدون هیچ شرطی انجام می‌شود؛ به گونه‌ای که برای آن نه وقت خاصی شرط است و نه‌هم مکان خاصی، نه نیازی به غسل است و نه‌هم وضو واجب است. نه روی‌به‌قبله‌بودن شرط است و نه‌هم پاک‌بودن محل و لباس، و برای دعاکردن، حتی زبان و لهجهٔ خاصی هم تعیین نشده است.

بلکه در هر ساعت و لحظه از شبانه‌روز، در مسجد، منزل، مغازه، کوچه و خیابان، سوار یا پیاده، نشسته یا درازکشیده و… می‌توان با خالق خود راز و نیاز کرد و در برابر او بابت اشتباهات و گناهان خود، اظهار ندامت و پشیمانی نموده و خواسته‌ها و آرزوهای خود را درخواست کرد.

دعا، نیایش، توبه، پشیمانی، گریه و زاری در دربار آفریدگارِ جهان، مایهٔ عزت و سبب حرمت خود انسانِ دعاگو خواهد بود و ارزش و اعتبار او را نزد خداوند متعال بالا خواهد برد. به همین خاطر است که خداوند متعال از تک‌تک مسلمانان می‌خواهد که فقط او را (برای دفع مشکلات و رسیدن به آرزوها) بخوانند تا وی نیز خواسته‌های‌شان را اجابت کند: “ادعونی أستجب لکم” و در خواندن و نیایش‌کردن، کسی دیگر را با خداوند شریک نسازند: “فلا تدعوا مع الله أحدا”.

در حدیث شریف هم از دعا به عنوان خود عبادت (الدعاء هو العباده) و همچنین به عنوان مغز عبادت (الدعاء مخ العباده) یاد شده است، که این نشان‌دهندهٔ اهمیت فوق‌العادهٔ دعا و نیایش است.

در ماه مبارک رمضان، هم در هنگام افطار و هم در لحظات سحر و همچنین در همهٔ لحظات روز و شب، احتمال پذیرفته‌شدن دعا بسیار بالا بوده و هر فرد می‌تواند با دعا، نیایش، نجوا، گریه و زاری خواسته‌های خود را مطرح نموده، و برای حل مشکلات خود و دیگران، دعا کند.

همچنین این ماه، فرصت خوبی‌ست برای آن‌که مردم برای اصلاح و تزکیهٔ دیگران دعا نموده و خیر و صلاح همه را از درگاه خداوند مهربان خوستار شود. ممکن است با اصلاح یک نفر، یک خانواده و یا یک جامعه و ملت اصلاح شود، به همین دلیل، انسان مسلمان در کنار این‌که به فکر اصلاح، تزکیه و خودسازی خود است، باید به فکر اصلاح و ساختن اطرافیان (به‌ویژه افراد تأثیرگذار مثل دولت‌مردان و کارمندان دولت) باشد.

اگر بزرگان، کارمندان و منسوبان دولت، افراد اصلاح‌شده و تزکیه‌یافته باشند، هرگز به فکر ظلم و ستم بر ملت نمی‌افتند، حق‌خوری نمی‌کنند، رشوه نمی‌خورند، تبعیض قایل نمی‌شوند، به جان و مال و ناموس ملت چشم نمی‌دوزند، اختلاس نمی‌کنند، به بیت‌المال دست‌درازی و خیانت نمی‌کنند، و مرتکب وطن‌فروشی، جاسوسی و… نمی‌شوند.

از بزرگی نقل شده که فرموده: «اگر تنها یک دعایم مستجاب شود، آن دعا را در حق سلطان خواهم نمود؛ زیرا اصلاح حاکم، سبب اصلاح جامعه می‌شود».

این جمله، بسیار پرمعنی و زیباست؛ زیرا واقعا یک رهبر اصلاح‌شده و تزکیه‌یافته، بزرگ‌ترین نعمت و احسان خداوند متعال نسبت به یک جامعه است. چنین حاکمی امنیت، آسایش، رفاه، پیش‌رفت و..‌. را برای جامعهٔ خود به ارمغان خواهد آورد و نقش بسیار مهمی در زندگی فردی و اجتماعی جامعه خواهد داشت. کامل‌تر از این، همان تعبیری‌ست که گفته شده: «السلطان المسلم ظل الله فی الأرض؛ رهبر و پادشاه مسلمان، سایهٔ رحمت خدا بر اهل زمین است».

یعنی پادشاهی که بر اساس آموزه‌های دینی و اسلامی، اصلاح و تزکیه شده، و به دنبال ایجاد عدالت و برابری در میان همهٔ اقشار مردم است و نسبت به همه دل‌سوزی و خیرخواهی دارد، بزرگ‌ترین هدیهٔ خداوند نسبت به مردم روی زمین است.

پس در این ماه قبولیت دعا، باید هر مسلمانی نسبت به اصلاح و تزکیهٔ خود، خانواده، اطرافیان و حاکمان خود دل‌سوزی و خیرخواهی داشته باشد و بخشی از دعاها و نجواهای خود را برای اصلاح آن‌ها اختصاص دهد.