مسائل قربانی / بخش دوم

ترتیب و ترجمه: ابوزبیر حبیب زاده

۱۱ – اگر ایام قربانی گذشت، دادن قیمت قربانی واجب است :

اگر سه روز قربانی گذشت و با اینکه قربانی بر ذمه او واجب بود قربانی نکرد، پس ازان به ذبح حیوان قربانی ادا نمی شود، بلکه بر آن کس لازم است که قیمت یک گوسفند میانه را صدقه کند.

قال العلامه الحصکفی رحمه الله تعالی : و تصدق بقیمتها غنی شراها اولا لتعلقها بذمته شراها او لا فالمراد بالقیمه قیمه شاه تجزی فیها – رد المحتار ۲۰۴/۵

۱۲ – بر مال حرام قربانی واجب نیست :

اگر در ملکیت کسی تنها مال حرام است، مثلا پول سود و رشوت وغیره، قربانی بر وی واجب نیست. زیرا صدقه کردن تمام مال حرام واجب است، پس قربانی کردن از بعضی آن فایده ای ندارد.

قال العلامه ابن عابدین رحمه الله تعالی : فی القنیه لو کان الخبیث نصابا لا یلزمه الزکوه لان الکل واجب التصدق علیه فلا یفید ایجاب التصدق ببعضه آه و مثله فی البزازیه – رد المحتار ۲۵/۲

۱۳ – وجوب قربانی به سبب زمین :

اگر زمین زراعتی یا غیر زراعتی کسی زائد از مقدار معاش وی باشد و مجموع آن زمینِ زائد به حد نصاب برسد، قربانی بر وی واجب می شود.

قال العلامه ابن عابدین رحمه الله تعالی معزیا الی التتارخانیه سئل محمد رحمه الله تعالی عمن له ارض یزرعها او حانوت یستغلها او دار غلتها ثلاثه الاف و لا تکفی لنفقته و لنفقه عیاله سنه؟ یحل له اخذ الزکوه و ان کانت قیمتها تبلغ الوفا و علیه الفتوی عندهما لایحل آه – رد المحتار ۶۵/۲

و قال ایضاً : و لو له عقار یستغله فقیل تلزمه لو قیمته نصابا و قیل لو یدخل منه قوت سنه تلزم و قیل قوت شهر فمتی فضل نصاب تلزمه و لو العقار وقفا فان وجب له فی ایامها نصاب تلزم – رد المحتار ۱۹۸/۵ ماخوذ از احسن الفتاوی ۲۰۵/۷

۱۴ – قربانی شخص قرضدار :

اگر بر ذمه کسی قرض باشد و در ایام قربانی در ملکیت وی مال هم باشد، پس اگر ازان مالی که در ملکیت اوست قرض ادا شود و باز هم نصاب کامل بماند، قربانی بر وی واجب است، وگرنه واجب نیست.

قابل ذکر است که برای وجوب قربانی تنها صاحب نصاب بودن ضروری است، و مثل زکات حولان حول یعنی سپری شدن سال، شرط نیست.

قال الامام الکاسانی رحمه الله تعالی : و لو کان علیه دین بحیث لو صرف الیه بعض نصابه لا تنقص نصابه لا تجب لان الدین یمنع وجوب الزکوه فلان یمنع وجوب الاضحیه اولی لان الزکوه فرض و الاضحیه واجبه والفرض فوق الواجب – بدائع الصنائع ۶۴/۵

۱۵ – خورد و نوشید پیش از گوشت قربانی :

در روز قربانی اگر کسی امید رسیدن گوشت قربانی را داشته باشد، برای او مستحب اینست که از طرف صبح چیزی نخورد و ننوشد، بلکه پیش از همه گوشت قربانی را بخورد، خواه خودش قربانی کرده باشد یا خیر. البته، این مستحب است و اگر کسی خلاف این بکند، مشکلی ندارد.

قال الامام الحصکفی رحمه الله تعالی : و ندب تاخیر اکله عنها و ان لم یضح فی الاصح و لو اکل لم یکره ای تحریما.

و قال العلامه ابن عابدین رحمه الله تعالی : «قوله فی الاصح» و قیل لا یستحب التاخیر المستحب ثبوت الکراهه اذلا بدلها من دلیل خاص – رد المحتار : ۵۶۲/۱

و قال فی الهندیه : و فی الکبری الاکل قبل الصلوه یوم الاضحی هل هو مکروه فیه روایتان و المختار انه لا یکره لکن یستحب ان یکون اول تناولهم من لحوم الاضاحی التی هی ضیافه الله کذا فی العینی شرح الهدایه – عالمگیریه : ۱۵۰/۱ ماخوذ من احسن الفتاوی ۵۲۰/۷ بتغییر یسیر.

۱۶ – کار گرفتن از حیوان قربانی :

اگر کسی برای قربانی یک گاومیش خرید، هنوز چند روز به قربانی مانده بود، آیا می تواند توسط آن قلبه/شدیار کند و یا آن را به اجرت بدهد، درین مورد دو قول است و هر دو ظاهر الروایه است. الاول اوسع و ایسر و الثانی احوط و اشهر.

بنا بر قول ثانی، اگر کسی گاؤ قربانی را در قلبه استعمال کرد، پس چقدری که در قیمت آن کاستی آمده باشد، صدقه کردن آن واجب است. و در صورتی که به اجرت داده باشد، صدقه کردن آن پول اجرت واجب است.

قال العلامه الحصکفی رحمه الله تعالی : و لا یرکبها و لا یحمل علیها شیئا لا یؤجرها فان فعل تصدق بالاجره حاوی الفتاوی لانه التزم اقامه القربه بجمیع اجزائها.

و قال العلامه ابن عابدین رحمه الله تعالی : «قوله فان جزه تصدق به الی قوله حاوی الفتاوی» یوجد فی بعض النسخ قوله فان فعل تصدق بالاجره ای فیما لو اجرها و اما اذا رکبها او حمل علیها تصدق بما نقصته کما فی الخلاصته.

۱۷ – حکم دندان های حیوان قربانی :

لازم نیست که اکثر دندان های حیوان قربانی موجود باشد، یعنی اعتبار برای اکثر دندان ها نیست، بلکه معیار اینست که اگر الف خورده بتواند، قربانی آن جائز است، وگرنه نه، زیرا مقصود از دندان ها همین است.

قال الامام الحصکفی رحمه الله تعالی : و لا بالهتماء التی لا اسنان لها و یکفی بقاء الاکثر و قیل ما تعتلف به.

و قال الامام الکاسانی رحمه الله تعالی : و اما الهتماء و هی التی لا اسنان لها فان کانت ترعی و تعتلف جازت و الا فلا و ذکر فی المنتقی عن ابی حنیفه رحمه الله تعالی انه ان کان لا یمنعها عن الاعتلاف تجزیه و ان کان یمنعها عن الاعتلاف الا ان یصب فی جوفها صبا لم تجزیه – بدائع الصنائع ۷۵/۵

و قال فی الهندیه : و اما الهتماء و هی التی لا اسنان لها فان کانت ترعی و تعتلف جازت و الا فلا کذا فی البدائع.

۱۸ – قربانی از طرف میت/مرده :

اگر کسی پیش از مردن وصیت قربانی کرده باشد، پس دادن حصه گوشت او به فقرا لازم است و خوردن وارث از آن جائز نیست. اما اگر میت وصیت نکرده باشد، بلکه اقارب و عزیزانش برای ایصال ثواب، از طرف او قربانی می کنند، حکم آن مانند قربانی خود قربانی کننده است، یعنی خوردن از گوشت آن روا است.

کما فی الشامیه ۳۲۸/۵ لو ضحی عن المیت وارثه بأمره الزمه بالتصدق بها و عدم الکل و إن تبرع بها عنه له الأکل لانه یقع علی ملک الذابح و الثواب للمیت – امداد الاحکام ۲۳۶/۴

۱۹ – صدقه کردن بجای قربانی جائز نیست :

بعضی ها گمان می کنند که در ایام قربانی بسیار حیوانات ذبح می شود و به هر کسی گوشت می رسد، لهذا اگر بجای قربانی پول نقد صدقه کند شاید بهتر باشد، این شرعا قطعا جائز نیست، بلکه عبادت در ایام قربانی، تنها قربانی است.

عن عائشه رضی اللّه عنها قالت: قال رسول اللّه صلّى اللّه علیه وسلّم: «ما عمل ابن آدم یوم النّحر أحبّ إلى اللّه من إهراق الدم، وإنّه لیُؤتَى یوم القیامه بقرونها وأشعارها وأظلافها، وإنّ الدم لیَقع من اللّه بمکان قبل أن یقع بالأرض، فطیِّبُوا بها نفسًا» – رواه الترمذی وابن ماجه.

رسول الله – صلی الله علیه و سلم فرموده است : در ایام قربانی، هیچ عملی پسندیده تر از قربانی نزد پروردگار نیست. بی شک، شاخ ها، پشم ها و ناخن های قربانی در روز قیامت به نیکی ها تبدیل می شود و هر آیینه پیش از اینکه نخستین قطره خون قربانی به زمین برسد، قربانی نزد الله متعال مقبول می گردد. پس با خوشی نفس قربانی کنید.

۲۰ – قربانی نذری :

اگر کسی نذر کرد که اگر فلان کارم شد قربانی می کنم، پس اگر آن کار وی شد، قربانی بر وی واجب می گردد، و این قربانی هم در ایام قربانی می باشد. البته؛ اگر مراد وی از قربانی تنها ذبح بود، درین صورت پس از ایام قربانی هم می شود. این هم لازم است که همه گوشت قربانی نذری را به فقرا تقسیم کند و خودش ازان استفاده نکند و همچنان خوراندن آن به ثروتمندان هم روا نیست – زیور بهشتی.

ادامه دارد………..