فضیلت و اهمیت روزهٔ روز عاشورا در سنت پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌وسلم-

ماه محرم، نخستین ماه سال ه‍.ق، از ماه‌های حرام و پرفضیلت نزد مسلمانان است؛ ماهی که در میان روزهای آن، روز عاشورا یعنی دهم محرم، جایگاه ویژه‌ای دارد؛ روزی که هم در تاریخ انبیاء و هم در تاریخ امت اسلامی، رویدادهای مهمی در آن رخ داده است.

پیش از بعثت پیامبر اسلام -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- در زمان جاهلیت، قریش نیز عاشورا را روزه می‌گرفت و این سنت از حضرت موسی -علیه‌السلام- نقل شده است.

در حدیثی آمده است که: «قَدِمَ النَّبِیُّ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ الْمَدِینَهَ فَوَجَدَ الْیَهُودَ یَصُومُونَ یَوْمَ عَاشُورَاءَ، فَقَالُوا: هَذَا یَوْمٌ صَالِحٌ، هَذَا یَوْمٌ نَجَّى اللّٰهُ بَنِی إِسْرَائِیلَ مِنْ عَدُوِّهِمْ فَصَامَهُ مُوسَى. قَالَ: فَأَنَا أَحَقُّ بِمُوسَى مِنْکُمْ، فَصَامَهُ وَأَمَرَ بِصِیَامِهِ». (صحیح بخاری، حدیث ۲۰۰۴)

ترجمه: پیامبر اکرم -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- زمانی که به مدینه آمدند و دیدند یهود عاشورا را روزه می‌گیرند، دلیلش را پرسیدند. یهودیان گفتند: این روزی است که الله تعالی موسی علیه‌السلام و قومش را از فرعون نجات داد، پس موسی برای شکرگزاری آن را روزه گرفت. پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- فرمودند: «ما به موسی از شما سزاوارتریم» و خودشان هم روزه گرفتند و دستور دادند که مسلمانان هم روزه بگیرند.

روزه‌گرفتن در این روز فضایل زیادی دارد که از آن میان می‌توان به این حدیث گهربار نبی رحمت -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- اشاره نمود که فرمودند: «صِیَامُ یَوْمِ عَاشُورَاءَ أَحْتَسِبُ عَلَى اللَّهِ أَنْ یُکَفِّرَ السَّنَهَ الَّتِی قَبْلَهُ» (رواه مسلم)

یعنی: «امید دارم که روزه عاشورا کفاره گناهان یک سال گذشته باشد».

این فضل عظیم نشان‌دهنده بزرگی این روز نزد خداوند متعال است. به درستی‌، مسلمانی که خالصانه این روز را روزه بگیرد، به لطف الهی از گناهان یک‌سال گذشته پاک می‌شود؛ البته این کفاره مربوط به گناهان صغیره است، چرا که گناهان کبیره نیازمند توبه خاص هستند. اما نکته‌ای که قابل یادآوری می‌باشد این است که روزه روز عاشورا باید به یک روز قبل و یا بعد از آن بپیوندد، به این معنی که روز تاسوعا و عاشورا و یا عاشورا و یازدهم محرم روزه گرفته شود.

نکته‌ی مهمی که در این امر نهفته می‌باشد این است که پیامبر اکرم -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- همیشه مسلمانان را از تشابه به یهود بازداشتند و زمانی که دیدند یهود فقط دهم محرم را روزه می‌گیرند، در حدیثی که امام مسلم روایت نموده است، فرمودند: «لَئِنْ بَقِیتُ إِلَى قَابِلٍ لَأَصُومَنَّ التَّاسِعَ؛ اگر سال آینده زنده باشم، نهم محرم را هم روزه می‌گیرم».

این عکس‌العمل نشان می‌دهد که در اسلام حتی در ظاهر عبادت هم باید استقلال و تمایز امت رعایت شود و به همین دلیل اهل علم گفته‌اند که بهتر است مسلمانان یک روز قبل (تاسوعا) یا یک روز بعد (یازدهم) را نیز همراه عاشورا روزه بگیرند؛ امری که هم نشانه پیروی از سنت است و هم پاداش بیشتری دارد.

اما پیرامون پیونددادن یک‌روز دیگر به عاشورا باید گفت که بهتر آن است که در روزهای تاسوعا و عاشورا روزه گرفته شود، پس اگر این‌چنین نشد در عاشورا و روز بعد آن، یعنی یازدهم ماه محرم، اما اگر هیچ‌کدام نشد، پس روزه روز دهم را از دست ندهد چرا که باز هم فضایل فراوانی دارد.

در نتیجه باید گفت که، روزه عاشورا فرصتی است ارزشمند برای پاک‌ساختن و تطهیر روح از گناهان و جلب رحمت الهی؛ فرصتی که پیامبر رحمت -صلی‌الله‌علیه‌وسلم- برای امت خود باقی گذاشتند تا با پیروی از سنت ایشان، به پاداش بزرگ کفاره گناهان نائل آیند.

پس شایسته است هر مسلمانی این سنت گران‌بها را احیا کند، نیت خود را خالص گرداند و این روز مبارک را با یک روز پیش یا پس از آن پیوند دهد تا به فضل و رحمت پروردگار بهره بیشتری نصیبش گردد.