فضایل ده روز اول ذوالحجه و مسائل عید اضحی بخش پایانی

از حضرت انس رضی‌الله‌عنه روایت است: هنگامی که پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم به مدینه آمد، دریافت که (اهل مدینه) دو روز مشخص را به بازی و سرگرمی مشغول می‌شوند و جشن می‌گیرند. پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمود: «خداوند به جای آنها، دو روز بهتری برای شما قرار داده است: روز عید فطر و روز عید قربان.» (سنن نسائی، رقم: ۱۵۵۶.)

آداب اجتماعی روز عید

دیدار کردن با آشنایان، به‌جاآوردن صله‌ی رحِم و تبریک و تهنیت گفتن به یکدیگر. اصحاب پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم هنگامی که روز عید همدیگر را ملاقات می‌کردند، به یکدیگر می‌گفتند: «تقبل الله منا و منک؛ خداوند از ما و شما قبول بگرداند.»

آنچه باید از انجام آن خودداری کرد:

۱. دست‌دادن با نامحرمان؛

۲. پوشیدن لباس‌های نازک، چسبان و نیمه‌برهنه؛

۳. اسراف‌کردن و … .

تکبیرات تشریق و احکام آن

شروع این تکبیرات از نماز صبح روز عرفه (نهم ذوالحجه) می‌باشد و تا عصر روز (سیزدهم) ادامه دارد.

جمعاً پس ۲۳ نماز گفته می‌‌شود.

کلمات تکبیرات تشریق:

«الله أکبر الله أکبر، لا إله إلا الله و الله أکبر، الله أکبر ولله الحمد.»

یک یار متصل بعد از نمازهای فرض بر هر نمازگذار (امام، مقتدی، مرد، زن، مسافر و مقیم) واجب است. البته زنان تکبیرات را آهسته بگویند، ولی مردان بلند بخوانند.

مسبوق (کسی که از اول همراه امام در جماعت نبوده) بعد از تکمیل نمازش، تکبیرات تشریق را با صدای بلند بگوید.

تکبیرات تشریق باید متصل بعد از نماز گفته شود؛ براین‌اساس، اگر کسی بعد از نماز تکبیرات را نگفت و به کاری که منافی نماز باشد، مشغول شد، مانند خوردن و نوشیدن و غیره، تکبیرات ساقط می‌گردد.

اگر از شخصی در این ایام تشریق نمازی قضا شد، در صورتی که قضایی آن را در همین ایام بجا آورد، باید تکبیرات را بگوید، و اگر بعد از این ایام تشریق نماز فوت‌شده را قضایی آورد، تکبیرات ساقط می‌گردد.

(مسایل رفعت قاسمی، ۵/۳۳.)

کیفیت نماز عید و احکام مربوط به آن

۱. نماز عید مانند دو رکعت نماز صبح ادا می‌گردد؛ با این تفاوت که بعد از نیت نماز عید و تکبیر تحریمه، ابتدا دست‌ها بسته شده و (سبحانک اللّهمّ) آهسته خوانده شود؛ سپس امام همراه نمازگزاران سه تکبیر با صدای بلند می‌گویند و دست‌ها را برابر گوش‌ها بلند کرده و رها می‌کنند. البته بعد از تکبیر سوم دست‌ها مجددا بسته و قرائت خوانده شود. در رکعت دوم نیز ابتدا قرائت و بعد از آن سه تکبیر با بلندکردن و رهاکردن دست‌ها گفته می‌شود و با تکبیر چهارم رکوع کرده و نماز را کامل می‌کنند.

۲. اگر شخصی در نماز عید امام را در حالت قرائت دریافت، تکبیر تحریمه و تکبیرات زواید را گفته و با امام شریک شود.

۳. اگر مقتدی امام را در حالت رکوع دریافت و مطمئن بود که بعد از گفتن تکبیرات زوائد امام را در رکوع درمی‌یابد، پس تکبیرات را در حالت ایستاده گفته و به رکوع برود؛ در غیر این صورت، رکوع رفته و تکبیرات زوائد را در حالت رکوع (بدون بلندکردن دست‌ها تا گوش) بگوید.

۴. اگر در رکوع هنگام گفتن تکبیرات، امام از رکوع بلند شد، پس تکبیرات باقی مانده از شخص نمازگزار ساقط می‌گردد.

۵. اگر نمازگزار امام را در رکعت دوم دریافت، پس بعد از سلام امام، بلند شده و قرائت بخواند و تکبیرات زوائد را ادا نماید.

۶. اگر نمازگزار امام را در رکوع در نیافت، در این صورت، تکبیرات زوائد را نخواند، بلکه بعد از سلام امام، رکعت فوت شده را همراه تکبیرات زوائد انجام دهد.

۷. اگر نمازگزار امام را در تشهد دریافت، پس دو رکعت را همراه تکبیرات زوائد بگونه‌ای بخواند که نماز را همراه امام می‌خواند.

۸. شخصی که به نماز عید نرسید و در جایی دیگر نماز عید برگزار می‌گردید، اگر برایش ممکن بود، آنجا برود و نماز عیدش را بخواند، و اگر ممکن نبود، پس بهتر است چهار رکعت نماز چاشت بدون تکبیرات زوائد بخواند تا مقداری از ثواب نماز عید جبران شود.

۹. تکبیرات عید واجب است و با ترک آن سجده سهو لازم می‌گردد، ولی چون به علت ازدحام در نماز عید سجده سهو ساقط می‌گردد، نماز صحیح می‌باشد.

۱۰. شخصی که در وسط نماز عید وضویش باطل می‌شود، می‌تواند تیمم زده و در نماز شریک شود؛

۱۱. اگر شخص بی‌وضو در حالی به عیدگاه رسید که نماز عید بر پا شده و این شخص اگر وضو بگیرد، نماز عید از وی فوت می‌شود، در این صورت، تیمم‌زدن جایز است. (مسائل رفعت قاسمی، ۵/۶۳)