خاطرات تلخ زمان اشغال/ بخش سی‌و‌سوم

مهاجرت؛ زخم باز این ملت!

دوران اشغال افغانستان توسط اشغال‌گران آمریکایی و متحدان آن، یکی از سیاه‌ترین و پررنج‌ترین دوره‌های معاصر این سرزمین بود که پیامدهای فراوانی بر زندگی مردم برجای گذاشت.

یکی از تلخ‌ترین این پیامدها، مهاجرت چند میلیونی مردم رنج‌دیده این دیار به خارج از کشور بود؛ موج بزرگی که افغانستان را با بحران انسانی و کمبود نیروی متخصص روبه‌رو کرد.

در آن زمان آمار مهاجرین افغانستان در کشورهای همسایه و دیگر ممالک، به‌ طور بی‌پیشنه‌ای افزایش یافته و هر روز بیش از قبل بر این قافله افزون می‌گشت.

طبق گزارش‌های رسمی سازمان ملل (UNHCR)، تا سال ۲۰۲۰ میلادی، بیش از ۶ میلیون شهروند افغانستانی در خارج از کشور به‌سر می‌بردند؛ حال‌آن‌که ارقام واقعی به مراتب بیشتر از این گزارش‌ها بود.

پیامدهای منفی اشغال افغانستان توسط آمریکا، افغانستان را به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان مهاجر در جهان تبدیل کرد؛ بگونه‌ای که تنها در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶، نزدیک به ۲۵۰ هزار نفر از افغان‌ها برای دریافت پناهندگی به کشورهای اروپایی مراجعه کردند.

اما سوال این‌جاست که علت این‌همه فرار از سرزمین مادری و ترک‌نمودن اقوام و خویشاوندان چه بود و چه چیزی باعث گردید تا تعدادی از مردم افغانستان چنین تصمیم سخت و جانکاهی را اتخاذ نمایند؟!

در ادامه این یادداشت به برخی از مهم‌ترین علل مهاجرت بی‌سابقه افغان‌ها در زمان اشغال این کشور توسط آمریکا و متحدان آن خواهیم پرداخت:

 

• نبود کار و بحران اقتصادی:

بدون شک یکی از اصلی‌ترین عوامل مهاجرت مردم افغانستان در دوران اشغال، نبود شغل و بحران شدید اقتصادی بود؛ بگونه‌ای که علی‌رغم میلیاردها دالر کمک‌های کشورهای خارجی، نرخ بیکاری به بیش از ۳۰ درصد رسید و بخش بزرگی از جمعیت فعال کشور راهی کشورهای همسایه یا اروپا شدند تا راهی برای تأمین معاش خود و خانواده‌شان پیدا کنند.

 

• نبود امنیت جانی:

در دوران اشغال، هیچ‌کس از خطر مرگ در امان نبود؛ بمباردمان‌های شبانه، عملیات‌های کور نیروهای خارجی و ناتوانی اداره وقت در تامین امنیت داخلی، روز و شب مردم را به کابوس تبدیل کرده بود؛ وضعیت اسف‌باری که ترس دائمی از کشته‌شدن را در دل مردم رنج‌دیده افغانستان انداخت و همین امر باعث گردید تا هر آن‌کس که توانایی داشت برای حفظ جان خود و عزیزان‌شان، به ترک خانه و فرار، به کشورهای متوسل شود.

 

• نبود امنیت مالی:

وضعیت مالی مردم در این دوران نیز به شدت بحرانی بود؛ دزدی‌های مسلحانه، اختطاف تاجران، اخاذی باندهای مافیایی و ناامنی جاده‌ها باعث شده بودند تا هیچ‌کس نتواند با آرامش، کار یا تجارت کند.

در آن زمان حتی تاجران بزرگ و سرمایه‌گذاران ملی نیز هدف اختطاف‌چیان قرار می‌گرفتند و به ناچار برای نجات جان خود و دارایی‌های‌شان مسیر ترک کشور را اختیار می‌نمودند.

 

• فساد اداری گسترده:

فساد فراگیر در تمام بخش‌های دولتی یکی دیگر از دلایل مهم مهاجرت بود؛ بگونه‌ای که تجار این سرزمین و حتی مردم عادی برای دریافت هرگونه خدمات دولتی، از گرفتن پاسپورت تا جواز تجارت، باید رشوه‌هایی هنگفت می‌پرداختند.

در نتیجه، مجموعه این عوامل چنان فضای تاریک و ناامیدکننده‌ای بر کشور حاکم ساخته بودند که بسیاری از مردم دیگر هیچ چشم‌انداز روشنی برای آینده خود و فرزندان‌شان در این سرزمین نمی‌دیدند.

برای همین بود که میلیون‌ها تن با دل‌های خونین و چشم‌هایی اشکبار، ترک دیار گفته، راهی سرزمین‌های بیگانه شدند؛ تصمیمی که هرچند سخت و جانکاه بود، اما در آن شرایط تنها راه نجات از وضعیت بحرانی و نابسامان به نظر می‌رسید.