توشیح بودجه؛ مظهر خودکفایی ملی

هفته‌ی گذشته بودجه‌ی سالانه‌ی افغانستان توشیح شد؛ بودجه‌ای که متکی بر عواید داخلی بود و با کارشناسی کارشناسان افغان‌ و بدون کمک‌های خارجی و مستشاران‌شان تصویب شده بود. استقلال افغانستان در قسمت تأمین بودجه یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای امارت اسلامی است. در طی بیست سال اشغالِ افغانستان بودجه‌ی شش‌ونیم میلیارد دالری برای بهبود اوضاع ملت و آبادی کشور تصویب می‌شد، اما به کام خارجی‌ها و تعداد معدودی از مسئول‌نماهای داخلی فرومی‌رفت و ناپدید می‌شد. این مسئله باعث شده بود کشور با وجود سرازیرشدن کمک‌های هنگفت خارجی در قالب بسته‌های ده‌هامیلیون‌دالری در سال نتواند مسیر پیشرفت را شایسته‌وارانه طی کند و تغییری در رخ و نمای آن ایجاد نماید.
از طرفی، در دولت گذشته مافیای اقتصادی در میدان اقتصاد کشور یک‌تازگان قدَری بودند که حتی راه نفس‌کشیدن را برای دولت و ملت دشوار کرده بودند. برخی از اقتصاددانان مافیای اقتصادی را چنین تعریف کرده‌اند: مافیای اقتصادی به گروه‌های قدرتمندی اطلاق می‌شود که منابع کشور را در جهت منافع شخصی خود استفاده می‌کنند.
مافیا در کشورهای مختلف اشکال متفاوتی دارد: در یک کشور به‌صورت گروه‌های مشخص مافیایی عمل می‌کنند و نیروهای مسلح دارند و در یک کشور دیگر در سیستم تصمیم‌گیری کشور نفوذ دارند و قانون‌مآبانه جلو می‌روند و روی گرده مردم سوار می‌شوند. جالب و اسفناک اینجاست که در برخی کشورها همه‌ی موارد یکجا جمع می‌شود.
از جمله معضل‌های حضور مافیا این است که تصمیمات بزرگ کشوری با مشکل و مخاطره مواجه می‌شود و در روند فعالیت‌ها کندی و ایستایی عارض می‌گردد. عملکرد اقتصادی ضعیف می‌شود و جهت‌دهی درستِ مسیر اقتصاد مسدود می‌شود.
در گذشته بسیاری از گمرکات کشور تحت نفوذ و سلطه چند تاجر به‌اصطلاح ملی بود که با هزینه‌ی کم و دادن رشوه کالاهای موردنیاز کشور را از خارج وارد می‌کردند و در قبال پرداخت هزینه‌ی بسیار هنگفت در اختیار مردم می‌گذاشتند. باتوجه به اینکه مافیا با مسئولان ردبالا در ارتباط بودند و کسی یا نهادی نمی‌توانست اعتراض کند و سد راه‌شان شود، قیمت کالاها به‌طور سرسام‌آور و خیلی سریع در کشور افزایش می‌یافت و روی کمر و گردن مردم فشار وارد می‌کرد.
اگر تصمیمی برای افتتاح پروژه‌ای گرفته می‌شد، مافیاهای سودخوار در صف اول حضور داشتند و درصورت ضربه‌خوردن منافع‌شان، جلو پروژه‌ها را می‌گرفتند و سالیان متمادی طول می‌کشید تا کاری به سرانجام برسد. فراموش نشود، کاری هم که به پایان می‌رسید، در آن نه از کیفیت خبری بود نه از مفاد قرارداد. این معضل بزرگ از فردای اشغال افغانستان به وجود آمده بود و دست مافیا از آستین اقتصاد تمام افغانستان بیرون زده بود. در بازارها قیمت اجناس ضروری مثل آجر، آهن، مسکن، مواد غذای و … پشت‌قواله‌ی مافیا بود و بدون اشاره آنان آب از آب تکان نمی‌خورد. همین امر باعث شده بود که شکاف میان اغنیا و فقرا هر روز عمیق‌تر شود و ثروتمندان ثروتمندتر و فقرا فقیرتر گردند؛ لذا به‌جای پیشرفت و توسعه‌ی اقتصادی منظم در جا زده و پسرفت کردیم. همه‌ی اینها به‌خاطر وجود و حضور مافیای اقتصادی و باندهای مخفی قدرت بود که از آنان پشتیبانی می‌کردند. اما چه چیزی باعث می‌شود تا مافیا شکل بگیرد؟ وقتی شرایط اقتصادی وخیم باشد و دولت هم نتواند کاری از پیش ببرد، خلأهایی ایجاد می‌شود و افرادی عملاً از این خلأها سوءاستفاده می‌کنند. این افراد برای اینکه به ثروت‌های هنگفتی برسند، بررسی می‌کنند کدام بخش اقتصادی آنها را سریع‌تر به بیشترین سود می‌رساند.
مافیا به دلیل سیال‌بودن ثروت‌شان به سرعت می‌توانند از یک بازار به بازار دیگر کوچ کنند.
از دیگر عوامل به‌وجودآمدن مافیای اقتصادی خلأهای نظارتی و بی‌تدبیری‌ها در اقتصاد است که باعث می‌شود مافیا‌ در بازارها فعال شوند؛ به‌گونه‌ای‌که دولت هم حریف آنان نمی‌شد.
در دو سال گذشته با وجود تحریم‌های همه‌جانبه علیه ملت افغانستان، با تدبیر دولت همه‌ی اجناس از نظر قیمت روند کاهشی داشته یا قیمت‌شان ثابت گشته است. این عملکرد نشانه‌ی موفقیت برای ملت و کامیابی دولت در تدبیر امور اقتصادی کشور است. بودجه‌ای که امسال بدون کمک‌های خارجی توشیح شد، نشانه‌ی بارز یک دولت کارآمد و باتدبیر است.