درگیری‌ها در مرز تورخم

در ولایت ننگرهار نزدیک مرز فرضی دیورند، نیروهای مرزبانی افغانستان و پاکستان یک بار دیگر درگیر شده‌اند. گزارش داده شده که پری‌شب درگیری‌ها با استفاده از سلاح‌های سبک و سنگین صورت گرفته و این درگیری حدود ۴ ساعت به طول انجامیده است. مفتی عبدالمتین قانع، سخن‌گوی وزارت امور داخله نیز گفته است که حمله ابتدا توسط پاکستان آغاز شده و نیروهای افغان برای دفاع از خود و خاک خود مجبور شده‌اند پاسخ دهند.

ملا عبدالجبار حکمت، کمیسر دولت افغانستان در تورخم می‌گوید که هیئتی به رهبری مولوی عزیزالله مصطفی، معاون اداری ولایت ننگرهار با هیئت پاکستانی به رهبری سرهنگ وقاص، کمیسر نظامی پاکستان دیدار کرده و پیشنهاداتی برای حل بلندمدت مشکلات ارائه شده است. مسئولان ولایت ننگرهار گفته‌اند که طرف پاکستانی قول داده است که مرز تورخم ۲۴ ساعته باز خواهد بود و تجارت بین دو کشور افزایش خواهد یافت. طرف افغان نیز تأکید کرده است که در آینده باید در مورد این مرز تصمیمات مناسبی گرفته شود.

محمدیونس مومند، مسئول اتاق تجارت افغانستان در گفت‌وگو با «بی‌بی‌سی» گفته است که بسته‌شدن مرزها باعث کاهش ۸۴ درصدی تجارت بین افغانستان و پاکستان شده است. او گفت که افغانستان تا حد زیادی به مسیرهای تجاری امن و جایگزین در آسیای مرکزی متکی است. از سوی دیگر، ساکنان دو طرف مرز تورخم شکایت کرده‌اند که به دلیل این درگیری‌ها ترسیده‌اند و جان و مال آن‌ها در خطر است. همچنین مسافران جمع‌شده در دو طرف مرز می‌گویند که بیش از ده روز است که منتظر بازگشت به خانه‌های خود هستند. اگرچه در این درگیری‌ها به مسافران آسیبی نرسیده است اما گزارش داده شده است که مسافران دو طرف به مکان‌های امن منتقل شده‌اند.

مذاکرات بین افغانستان و پاکستان در مورد بازگشایی مرز تورخم بارها بدون نتیجه به پایان رسیده و این بار به درگیری فیزیکی منجر شده است. در ویدیوهایی که در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شوند، نیروهای مرزبانی افغان دیده می‌شوند که شعار می‌دهند ساختمان کمیساری پاکستان در تورخم را تصرف کرده‌اند و تمام کارکنان و سربازان پاکستانی فرار کرده‌اند.

در همین حال علی‌امین کنداپور، وزیر اعلی خیبر پختونخوا نیز در پیشاور با حافظ محب‌الله، قونسل امارت اسلامی دیدار کرده است. آن‌ها در مورد مشکلات مرز تورخم و دیگر موضوعات گفت‌وگو کرده‌اند و کنداپور گفته است که مرز به روی مردم باز خواهد شد.

مسافران دو طرف مرز به بی‌بی‌سی و دیگر رسانه‌های محلی گفته‌اند که زنان و کودکان همراه آن‌ها هستند و هوتل‌های نزدیک پر شده‌اند. جمعیت بسیار زیاد است و آب، غذا، چای و محل اقامت وجود ندارد. خبرگزاری اسوشیتدپرس گزارش داده است که بیش از ۵۰۰۰ کامیون بار در دو طرف مرز تورخم منتظر هستند. تاجران گفته‌اند که بسیاری از کالاها از جمله سبزیجات و میوه‌ها که باید به موقع تحویل داده می‌شدند، به دلیل موانع در مسیر آسیب دیده‌اند.

یوسف اپریدی، رئیس اتاق تجارت خیبر به خبرنگاران گفت که بسته‌شدن مسیر تورخم این بار به تاجران ۱۰ میلیون دالر ضرر وارد کرده است. او گفت که اگر مسیر همچنان بسته بماند، احتمال ضرر بیشتر وجود دارد. اکنون سوال اصلی این است که آیا بسته‌شدن این مسیر و استفاده از زور به‌جای دیپلوماسی، نتیجه‌بخش خواهد بود یا خیر؟ و اینکه جایگزین تورخم یا پاکستان برای ما چه می‌تواند باشد؟ البته هدف من این است که چگونه و چه زمانی می‌توانیم یک جایگزین تجاری و اقتصادی پیدا کنیم و آن جایگزین چه کسی خواهد بود؟

این موضوع کاملاً روشن است که اسلام‌آباد همیشه ما را از طریق نیازهای‌مان کنترل کرده و از این نیازها سوء استفاده کرده است و هنوز هم ادامه می‌دهد. اسلام‌آباد حتی به کشاورزان و مالداران ما خیانت می‌کند و به آن‌ها با تحقیر نگاه می‌کند. آیا این‌ها همان‌هایی نیستند که با بهانه‌های کوچک و حتی عمداً در زمان برداشت محصولات در افغانستان، مسیرها را بر روی تاجران افغان می‌بندند؟ میوه‌های ما با قمیت ناچیز و حتی با قیمتی که هزینه تولید را پوشش نمی‌دهد، به آن‌ها فروخته می‌شوند. پشت این اقدامات، پاکستان اهداف استراتژیک و سیاسی زیادی نیز دارد.

پاکستان سعی می‌کند به افغانستان القا کند که هنوز تحت سلطه اقتصادی و تجاری آن است؛ اما هدف پنهان دیگر این است که اسلام‌آباد از طریق این اقدامات بی‌معنی، بر امارت اسلامی افغانستان فشار سیاسی وارد کند.

پاکستان باید بداند که امارت اسلامی افغانستان و ملت افغانستان تحت هیچ شرایطی تسلیم نخواهند شد و روز‌به‌روز بر ظرفیت‌های خود کار می‌کنند و دور نیست که روزی به استقلال اقتصادی کامل دست یابند. از یک طرف، پاکستان می‌خواهد افغانستان را به عنوان یک شریک اقتصادی و تجاری حفظ کند اما از طرف دیگر، همیشه برای تجارت افغانستان مشکل‌تراشی می‌کند و افغانستان را مجبور می‌کند تا به دنبال شرکای جایگزین قوی‌تر باشد. به نظر می‌رسد که پاکستان نمی‌تواند دوستی اقتصادی مشترک بین افغانستان، چین و هند را تحمل کند.

اگر تاریخ درگیری‌ها بر سر مرزهای فرضی را بررسی کنیم، طرف پاکستانی مقصر شناخته می‌شود و نیروهای افغان در دفاع و پاسخ به حملات، خسارات سنگینی بر آن‌ها وارد کرده‌اند.