افق‌ نو در روابط کابل و آنکارا

افغانستان و ترکیه رابطه‌ای با سابقه‌ی طولانی و ریشه‌دار دارند. این دو کشور از نظر تاریخی، فرهنگی و سیاسی با یکدیگر ارتباط داشته‌‌اند و این رابطه به بیش از یک قرن گذشته بر می‌گردد. افغانستان در تاریخ ۱ مارچ ۱۹۲۱ میلادی با امضای «پیمان اتفاق» حکومت آنکارا را به رسمیت شناخت و از آن زمان […]

افغانستان و ترکیه رابطه‌ای با سابقه‌ی طولانی و ریشه‌دار دارند. این دو کشور از نظر تاریخی، فرهنگی و سیاسی با یکدیگر ارتباط داشته‌‌اند و این رابطه به بیش از یک قرن گذشته بر می‌گردد. افغانستان در تاریخ ۱ مارچ ۱۹۲۱ میلادی با امضای «پیمان اتفاق» حکومت آنکارا را به رسمیت شناخت و از آن زمان تا به حال رابطه این دو کشور فرازونشیب‌هایی داشته است؛ اما قطع نشده. پس از پایان جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی، جمهوری ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاتورک تشکیل شد.

 

این دوره در افغانستان همزمان با استقلال از بریتانیا و آغاز پادشاهی امان‌الله خان بود. در همین دوره همانگونه که گذشت، نخستین توافق‌نامه‌ی اتحاد و همکاری میان دولت پادشاهی افغانستان به رهبری امان‌الله خان و جمهوری ترکیه به ریاست مصطفی کمال اتاتورک، میان نمایندگان دو کشور، در روسیه امضا شد.

 

همچنین ترکیه دومین کشوری بود که دولت جدید افغانستان را در سال ۱۹۲۱ به رسمیت شناخت و نمایندگی دیپلماتیک خود را در کابل تأسیس کرد. از سوی دیگر، تعدادی از اقوام افغانستان مانند ازبک‌ها، قزلباش‌ها وقرقیزها، از لحاظ قومی و زبانی خود را به ترکیه نزدیک می‌دانند و از طرفی هر دو کشور در سه حلقه‌ی کشورهای اسلامی، کشورهای آسیایی و سازمان‌های بین المللی با هم اشتراکات زیادی دارند.

 

افغانستان در مناطق شمالی، مرزهای مشترکی با ازبیکستان، ترکمنستان و تاجیکستان دارد و کشور‌های مزبور جغرافیای وسیعی را به جهان ترک می‌گشایند. حضور ترکیه در افغانستان با بهره‌برداری از امتیازات جغرافیایی، برقراری روابط نزدیک و راهبردی آنکارا را با کشورهای آسیای میانه نیز تسهیل خواهد کرد. نزدیک‌شدن ترکیه به این منطقه‌ی جغرافیایی که دارای تاریخ و فرهنگی مشترک هستند، از لحاظ سیاسی و اقتصادی نیز منافع زیادی برای ترکیه در برخواهد داشت.

 

ترکیه از اهمیت ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک برخوردار است و می‌تواند بازار خوبی برای افغانستان باشد. اقتصاد ترکیه در حال حاضر از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان است و در سال ۲۰۲۳ به عنوان هفدهمین اقتصاد بزرگ دنیا شناخته شده است. این کشور با تولید ناخالص داخلی (GDP) قابل توجهی که بالغ بر ۱.۰۲۴ تریلیون دلار است، به عنوان یک قدرت اقتصادی نوظهور در منطقه و جهان شناخته می‌شود. بنابراین ترکیه در افغانستان می‌تواند نقش بسیار مهمی ایفا کند.

 

۱۹ دلو ۱۴۰۳ خبرگزاری‌ها اعلام کردند که سفارت افغانستان در آنکارا به امارت اسلامی واگذاری شده و اکنون وزارت خارجه‌ی امارت اسلامی می‌گوید: شیخ صنیع‌الله فرهمند به عنوان سفیر افغانستان شروع به کار کرده است.

 

بهترین تحلیلی که می‌توان ارائه داد، این است که سیاست‌گذاران امارت اسلامی توانسته‌اند سیاست متوازن همراه با اعتماد را پیش ببرند. افغانستان بارها اعلام کرده است که ما خواهان رابطه‌ی نیک همراه با احترام متقابل با جهان هستیم و راهبرد سیاست خارجی خود را هم بر این اساس پایه‌گذاری کرده‌ایم.

 

در آخر یکی از دلایل مقبولیت چهره‌ی ترکیه در افغانستان عدم پیشینه‌ی منفی این کشور در افغانستان دانسته می‌شود. ترکیه در این اواخر در کنار دولت افغانستان قرار گرفته و هیچ کاری انجام نداده تا باعث بدگمانی دولت‌مردان و مردم در افغانستان شده باشد. علاوه بر آن، کشورهای منطقه هم با حضور ترکیه در افغانستان مخالفتی ندارند.