تحلیل

ابعاد استراتژیک حذف امارت اسلامی از فهرست تروریستی توسط روسیه

روابط دیپلماتیک میان مسکو و کابل، هرچند هنوز به صورت رسمی به رسمیت شناخته نشده است، اما با بازگشایی سفارت‌ها و نشست‌های دوجانبه میان مقامات امارت اسلامی و روسیه، نشان‌دهنده روند عادی‌سازی روابط است.

تصمیم روسیه برای حذف امارت‌اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی را می‌توان از منظرهای مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی تحلیل کرد. این اقدام، علاوه بر تأثیرات قابل توجه در صحنه بین‌المللی، نشان‌دهنده تغییر راهبردی در سیاست خارجی روسیه در قبال افغانستان و منطقه آسیای مرکزی است.

 

۱. انگیزه‌های سیاسی و امنیتی

 

یکی از دلایل اصلی روسیه برای حذف امارت‌اسلامی از فهرست تروریستی، همگرایی منافع این کشور با امارت‌اسلامی و موضع ضد غربی آن‌هاست. با خروج نیروهای آمریکا و ناتو از افغانستان، فضای جدیدی برای قدرت‌های منطقه‌ای، از جمله روسیه، ایجاد شد تا بتوانند نفوذ خود را گسترش دهند. موضع‌گیری ضد غربی امارت‌اسلامی با سیاست‌های روسیه در مخالفت با نفوذ آمریکا و غرب در آسیای مرکزی و اوراسیا همسو است. از این رو، مسکو تصمیم گرفته است تا با تعامل و مذاکره با امارت‌اسلامی، از ایجاد خلأ قدرت و نفوذ مجدد غرب جلوگیری کند.

 

از سوی دیگر، روسیه با تهدیدات امنیتی مستقیم از سوی گروه‌های تروریستی مانند داعش خراسان مواجه است. امارت‌اسلامی نشان داده است که آمادگی مقابله با این تهدیدات را دارد که می‌تواند به کاهش تهدیدات امنیتی برای روسیه و متحدانش در منطقه منجر شود. با توجه به اینکه داعش خراسان در گذشته مسئول حملات تروریستی علیه روسیه بوده است، حمایت از امارت اسلامی در مقابله با این گروه می‌تواند به بهبود وضعیت امنیتی در منطقه و کاهش خطرات ناشی از آن منجر شود.

 

۲. تقویت روابط دیپلماتیک و تضمین امنیت منطقه‌ای

 

روابط دیپلماتیک میان مسکو و کابل، هرچند هنوز به صورت رسمی به رسمیت شناخته نشده است، اما با بازگشایی سفارت‌ها و نشست‌های دوجانبه میان مقامات امارت اسلامی و روسیه، نشان‌دهنده روند عادی‌سازی روابط است. همکاری‌های امنیتی و اطلاعاتی با امارت‌اسلامی به منظور مقابله با گروه‌های تروریستی مخالف، از جمله داعش، برای روسیه بسیار اهمیت دارد.

 

علاوه بر این، در شرایطی که کشورهای همسایه افغانستان، مانند قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان، روابط خود با امارت‌اسلامی را بهبود بخشیده‌اند، روسیه نیز برای حفظ موقعیت خود در منطقه مجبور است تا قدم مشابهی بردارد. این اقدام می‌تواند به ایجاد ثبات بیشتر در منطقه آسیای مرکزی منجر شود، که برای روسیه به عنوان قدرتی بزرگ در این منطقه، اهمیت زیادی دارد.

 

۳. انگیزه‌های اقتصادی

 

جنبه اقتصادی نیز یکی از عوامل مهم تصمیم روسیه برای عادی‌سازی روابط با امارت‌اسلامی است. افغانستان دارای ذخایر غنی از منابع طبیعی از جمله نفت، گاز و لیتیوم است که فرصت‌های اقتصادی قابل توجهی را برای روسیه فراهم می‌کند. با توجه به نیاز جهانی به منابع لیتیوم به عنوان یک عنصر کلیدی در فناوری‌های جدید، از جمله باتری‌های خودروهای برقی، دسترسی به این منابع می‌تواند مزیت استراتژیکی برای روسیه به ارمغان بیاورد.

 

همچنین، افغانستان به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، می‌تواند نقشی کلیدی در پروژه‌های ترانزیتی و حمل و نقل بین‌المللی داشته باشد. پروژه‌هایی مانند کریدور حمل و نقل بین شمال و جنوب و خط راه‌آهن عبوری از افغانستان، از جمله پروژه‌هایی هستند که می‌توانند افغانستان را به یک محور مهم حمل و نقل منطقه‌ای تبدیل کنند. روسیه به دنبال بهره‌گیری از این فرصت‌ها برای توسعه شبکه حمل و نقل و دسترسی به بازارهای جدید است.

 

تصمیم روسیه برای حذف امارت اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی را می‌توان به عنوان یک اقدام چندجانبه با اهداف سیاسی، امنیتی و اقتصادی ارزیابی کرد. روسیه با این اقدام به دنبال تقویت حضور خود در منطقه، افزایش نفوذ و کاهش تهدیدات امنیتی از سوی گروه‌های افراطی است. همچنین، با بهره‌گیری از فرصت‌های اقتصادی افغانستان و کاهش نفوذ غرب، روسیه می‌تواند به تأمین منافع استراتژیک خود در منطقه آسیای مرکزی بپردازد. این اقدام نه تنها به امارت‌اسلامی مشروعیت بیشتری می‌بخشد، بلکه به روسیه نیز امکان می‌دهد تا نقش برجسته‌تری در شکل‌دهی به آینده افغانستان ایفا کند.